Dy lajmet më të rënda të 24 orëve të fundit – vrasja e një gruaje pas dhunës së përsëritur në familje dhe keqtrajtimi mizor i një qeni në Shkodër – zbulojnë rrënjët e një kulture të dhunës që ende e shenjon shoqërinë shqiptare.
Analizë nga AIA.al
Këto dy ngjarje të rënda: një grua e vrarë pas dhunës sistematike në familje dhe një qen i lidhur pas makinës e tërhequr zvarrë nuk janë vetëm episode kriminale.
Ato janë pasqyra të një realiteti të errët social, ku dhuna është bërë pjesë e zakoneve, e justifikimeve dhe madje e heshtjes kolektive.
Dhuna si “normalitet” në marrëdhënie
Në rastin tragjik të Vlorës, një grua 64-vjeçare u mbajt pesë ditë pa ushqim e mjekim nga bashkëshorti i saj, pas një serie dhunimesh që ishin të njohura nga familja dhe fqinjët.
Një krim që tregon sa thellë është rrënjosur ideja se gruaja mund të ndëshkohet, se dhuna brenda shtëpisë është “çështje private”, e jo vepër që kërkon ndërhyrje urgjente të shtetit.
Edhe më tronditëse është mënyra si reagojnë institucionet: Prokuroria e Vlorës akuzon autorin vetëm për “dhunë në familje”, ndonëse viktima ka humbur jetën. Ky është shembulli më i qartë se si sistemi ligjor shpesh minimizon seriozitetin e dhunës, duke e kthyer në “normalitet juridik.
Dhuna si shprehje e pushtetit ndaj të dobëtit
Në Shkodër, një 55-vjeçar lidhi një qen pas makinës dhe e tërhoqi në rrugë. Një akt që trondit, por që në thelb mbart të njëjtin motiv si rasti i mëparshëm: ushtrimin e pushtetit ndaj më të dobëtit.
Nuk ka të bëjë vetëm me mungesën e empatisë ndaj kafshëve, por me një kulturë që e njeh forcën si mënyrën e vetme për të komanduar, ndëshkuar dhe poshtëruar.
Në të dyja rastet, dhuna është përdorur për të treguar kontroll dhe për të afirmuar një “fuqi” që buron nga frika, jo nga respekti.
Institucionet dhe shoqëria në provë
Mentaliteti i dhunës nuk mbahet gjallë vetëm nga ata që e ushtrojnë, por edhe nga ata që heshtin përballë saj. Policia, prokuroria, fqinjët, mediat – të gjithë bëhen pjesë e një zinxhiri heshtjeje dhe vonese që i jep dhunuesit sigurinë se mund të vazhdojë pa pasoja.
Nëse një grua dhunohet për vite dhe askush nuk reagon, nëse një qen torturohet publikisht dhe trajtohet si “incident”, atëherë kemi përballë një krizë shoqërore, jo thjesht penale.
Këto ngjarje janë pasqyrë e mungesës së edukimit emocional, të respektit për jetën dhe të ndjenjës së përgjegjësisë.
Derisa dhuna të trajtohet si turp shoqëror e jo si zakon, Shqipëria do të vazhdojë të prodhojë viktima – gra, fëmijë, kafshë – që bien pre e një kulture të pashërueshme pushteti.
Ndryshimi i këtij mentaliteti nuk kërkon vetëm ligje të reja, por një revolucion moral në shkolla, në familje dhe në mënyrën si mësojmë të duam e të respektojmë njëri-tjetrin.
Dhuna në Shqipëri nuk është çështje individuale – është një sëmundje kolektive që kërkon ndëshkim, ndërgjegjësim dhe arsimim.
Derisa të mësojmë se “forca” nuk është virtyt, por shkatërrim, çdo rast i ri do të jetë thjesht një përsëritje e dhimbshme e të njëjtit model.
