Nga Baton Haxhiu
Me vëmendje e pashë intervistën e Donald Trump Jr. me Aleksandar Vuçiqin dhe u trondita nga niveli i ulët i njohurive të tij për rajonin, si dhe nga gjuha e hapur konspirative që përdorte. Dhjetëra pyetje, përgjigjet në të cilat mund të mos i marrim asnjëherë, dalin prej saj. Por, më thelbësorja ndër to është: pse nuk po e thotë askush asnjë fjali? Pra, pse po heshtin?
Si dikush që e ka përjetuar atë periudhë dhe ka qenë dëshmitar i shumë ngjarjeve kyçe në rajon, e di se ndërhyrja e NATO-s nuk ishte një manovër e rastësishme për të shpëtuar Bill Clinton nga një skandal personal, por një përgjigje e domosdoshme dhe e vonuar ndaj agresionit serb dhe krimeve të tij ndaj njerëzimit. Prandaj, është e nevojshme të kundërshtohen me forcë pretendimet absurde që Trump Jr. përhap pa asnjë bazë faktike.
Në intervistën e tij, ai pretendoi se bombardimet e NATO-s në Serbi në vitin 1999 ishin një përpjekje për të larguar vëmendjen nga skandali seksual i Bill Clinton-it me Monica Lewinsky-n. Ky është një argument i pavërtetë dhe një shembull i qartë i manipulimit të historisë për të ndryshuar tregimin rreth ngjarjeve të asaj periudhe.
Në të vërtetë, ndërhyrja e NATO-s ishte një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj spastrimit etnik dhe masakrave që regjimi i Slobodan Millosheviqit po kryente ndaj shqiptarëve të Kosovës. Faktet historike flasin vetë: në fillim të vitit 1999, forcat serbe nisën një fushatë brutale dhune, duke vrarë mijëra civilë dhe duke detyruar rreth 800,000 shqiptarë të largoheshin nga vendi. Masakra e Reçakut ishte një moment vendimtar që tronditi botën dhe e bëri të qartë se një ndërhyrje ishte e pashmangshme.
Trump Jr. ose është i keqinformuar, ose qëllimisht injoron faktin se vendimi për bombardimet nuk ishte një veprim i njëanshëm i Clinton-it, por një vendim i marrë nga një koalicion ndërkombëtar. NATO, e përbërë nga 19 shtete anëtare në atë kohë, vendosi të ndërhynte për të ndaluar një katastrofë humanitare dhe për të ruajtur stabilitetin në rajon. Ky nuk ishte një vendim personal i një presidenti të vetëm, por një akt kolektiv i një aleance të tërë.
Edhe argumenti i tij për kohën e skandalit Clinton-Lewinsky bie poshtë. Ky skandal ndodhi kryesisht në vitin 1998 dhe procesi i impeachment-it ndaj Clinton-it përfundoi në shkurt të vitit 1999. Nëse motivi për bombardimet do të ishte mbulimi i skandalit, atëherë logjikisht ato do të duhej të ndodhnin në kulmin e skandalit, jo disa muaj më vonë. Në fakt, në atë kohë, opinioni publik amerikan dhe ndërkombëtar nuk ishte më i fokusuar në Clinton-in, por në situatën kritike në Kosovë.
Për më tepër, ata që e kujtojnë mirë atë periudhë e dinë se një nga liderët që më së shumti insistoi për ndërhyrjen ushtarake ishte kryeministri britanik Tony Blair. Ishte pikërisht qeveria britanike që e shtyu fuqishëm NATO-n të vepronte, për shkak të raporteve alarmante që vinin nga terreni mbi mizoritë e forcave serbe. Ndërkohë, për ata që e lidhin çdo operacion ushtarak të SHBA-së me një krizë të brendshme, duhet kujtuar se në vitin 1998, kur skandali Lewinsky ishte në kulmin e tij, SHBA-ja kreu një sulm me raketa Tomahaëk ndaj bazës së Osama Bin Ladenit në Afganistan, duke treguar se kishte prioritete të tjera strategjike, të ndara nga politika e brendshme.
Kjo teori konspirative nuk është thjesht një gabim i izoluar i Trump Jr., por një pjesë e një tregimi të vazhdueshëm që Serbia dhe qarqet pro-ruse përhapin për të ndryshuar perceptimin ndërkombëtar mbi të kaluarën e saj kriminale. Këto përpjekje për ta paraqitur Serbinë si viktimë të padrejtësive të Perëndimit synojnë të relativizojnë përgjegjësinë e saj për spastrimin etnik dhe masakrat që ka kryer. Duke e lidhur ndërhyrjen e NATO-s me një skandal personal të Clinton-it, Serbia dhe lobistët e saj përpiqen të delegjitimojnë një ndërhyrje që kishte një bazë të fuqishme humanitare dhe strategjike.
Gabimi i Trump Jr. është i rëndë, sepse përhapja e një narrative të tillë nuk është vetëm e pavërtetë, por edhe e rrezikshme. Kjo jo vetëm që e dëmton besueshmërinë e tij, por gjithashtu minon përpjekjet për të ruajtur të vërtetën historike mbi konfliktin në Kosovë.
Nëse dikush me ndikim si Trump Jr. dëshiron të flasë për historinë e Ballkanit, ai duhet të informohet më mirë dhe të mos përhapë narrativa të rreme që i shërbejnë vetëm atyre që duan të manipulojnë historinë për përfitime politike. Ky nuk është një debat mbi politika të zakonshme, por mbi të vërtetën historike dhe përgjegjësinë për krimet e kryera.
Gjithashtu, Serbia nuk ishte bombarduar për herë të parë në vitin 1999. Gjatë luftës në Bosnje, NATO kishte ndërhyrë tashmë kundër forcave serbe për shkak të masakrave në Sarajevë dhe gjenocidit në Srebrenicë, i njohur ndërkombëtarisht nga Tribunali Ndërkombëtar si një nga krimet më të mëdha të shekullit XX. Ndërhyrja e NATO-s në Kosovë ishte një vazhdimësi logjike e këtyre përpjekjeve për të ndaluar një tjetër katastrofë humanitare.
Ajo që e bën këtë intervistë edhe më problematike është mënyra se si Trump Jr. paraqet Kosovën. Ai e shfaq atë si pjesë të Serbisë në hartën që përdor, një veprim i qëllimshëm për të mohuar realitetin politik të pavarësisë së Kosovës. Për më tepër, ai e përshkruan dialogun mes Kosovës dhe Serbisë si një proces të pakuptimtë, duke i vënë fjalën “normalizim” në thonjëza, si për të treguar dyshimin e tij mbi të ardhmen e këtij procesi.
Në një kohë kur administrata e Trump-it ka rifituar pushtetin dhe Serbia po intensifikon përpjekjet për të ndikuar në qarqet republikane, Kosova duhet të jetë e përgatitur për sfida të reja. Serbia e ka kuptuar se si të përdorë lobimin në SHBA për të minuar mbështetjen ndaj Kosovës, dhe kjo intervistë është një dëshmi e kësaj strategjie.
Për Kosovën dhe rajonin, është më e rëndësishme se kurrë të kundërshtohen me fakte këto tregime dhe të theksohet e vërteta historike. Lufta për të mbrojtur të vërtetën e asaj që ndodhi në vitet ’90 nuk është vetëm një çështje e së kaluarës, por një betejë e vazhdueshme për të parandaluar që gënjeshtrat dhe manipulimet e propagandës serbe të fitojnë terren në arenën ndërkombëtare. Dhe Trump Jr., me këtë intervistë, tregoi se është i gatshëm të bëhet një mjet i kësaj propagande.
