Romancieri dhe skenaristi hungarez László Krasznahorkai është fituesi i Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 2025. Komiteti Nobel e vlerësoi për “veprën e tij të fuqishme dhe vizionare që, në mes të terrorit apokaliptik, ripohon fuqinë e artit.”
Krasznahorkai, i lindur në Gyula të Hungarisë në vitin 1954, është i njohur për romanet e tij të errëta dhe sfiduese, të cilat ai vetë i ka përshkruar si përpjekje për të shqyrtuar realitetin “deri në çmenduri.” Në një intervistë të fundit, ai tha: “Arti është përgjigjja e jashtëzakonshme e njerëzimit ndaj ndjesisë së humbjes që është fati ynë.”
Romani i tij i vitit 1989, Melankolia e Rezistencës, përshkruan një qytet të rrënuar ku mbërrin një cirk me vetëm një balenë gjigante të ngordhur. Një nga banoret, zonja Eszter, e shfrytëzon ardhjen e cirkut për të shkaktuar kaos dhe për të marrë pushtetin, duke e transformuar qytetin sipas imazhit të saj. Komiteti Nobel e cilësoi veprën si një alegori të mundshme për ngritjen e fashizmit, por pa një mesazh moral të qartë — një tipar i zakonshëm në letërsinë e Krasznahorkait.
Stili i tij është i njohur për fjali të gjata, të ndërlikuara dhe të dendura si graniti. Në romanin e tij debutues Sátántangó (1985), një përshkrim i lindjes së diellit zgjat pothuajse një faqe të tërë. Ky roman u përshtat në film nga regjisori Béla Tarr në vitin 1994, me të cilin Krasznahorkai ka bashkëpunuar në disa skenarë. Filmi zgjat shtatë orë dhe u cilësua nga Susan Sontag si “magjepsës në çdo minutë.”
Krasznahorkai është quajtur nga Sontag “mjeshtri bashkëkohor i apokalipsit,” dhe veprat e tij shpesh vendosen në fshatra të ftohtë të Europës Qendrore, ku personazhet kërkojnë kuptim në një botë pa Zot.
Çmimi Nobel për Letërsi për vitin 2025 përfshin edhe një shpërblim financiar prej 11 milionë koronash suedeze (rreth 1 milion dollarë amerikanë).
Vitin e kaluar, çmimi iu dha autores koreano-jugore Han Kang për prozën e saj poetike që përballon traumat historike dhe ekspozon brishtësinë e jetës njerëzore. Ndërsa në vitin 2023, fitues ishte Jon Fosse, romancier dhe dramaturg norvegjez, i vlerësuar për “reduktimin radikal të gjuhës dhe veprimit dramatik që shpreh emocionet më të fuqishme njerëzore në mënyrën më të thjeshtë.”
