Pas më shumë se 30 vitesh përvojë si parashikuese moti në BBC, Carol Kirkwood rrëfen se një nga pyetjet që dëgjon më shpesh është: “Pse nuk ishte ashtu siç thatë ju?”. Nga barbekytë e dështuara deri tek dasmat e planifikuara me muaj paraprakisht, shumë qytetarë ndihen të zhgënjyer kur moti nuk del ashtu siç ishte paralajmëruar.
Megjithatë, siç tregon Kirkwood në një analizë për BBC, realiteti i parashikimeve është shumë më kompleks sesa thjesht “e saktë” apo “e pasaktë”.
Saktësia është përmirësuar ndjeshëm
Falë zhvillimeve teknologjike dhe të dhënave më të sakta, një parashikim për një ditë është i saktë mbi 90% të rasteve. Por sërish, sondazhet tregojnë se 37% e britanikëve nuk i besojnë shumë ose fare parashikimeve të motit.
Shembulli më i famshëm i këtij skepticizmi është incidenti i vitit 1987, kur parashikuesi Michael Fish tha se “nuk do të ketë stuhi” – dhe më pas një stuhi e fuqishme goditi Anglinë Juglindore.
Pritshmëri të larta në epokën e informacionit
Një nga sfidat kryesore sot është përputhja e saktësisë shkencore me pritshmëritë e publikut. Në një kohë kur njerëzit mund të kontrollojnë temperaturën e frigoriferit nga telefoni, ata presin parashikime perfekte deri në nivel rruge dhe ore. Por kjo nuk është gjithmonë e mundur, pasi moti është një sistem kaotik dhe edhe një ndryshim minimal në të dhëna – si një ndryshim prej 0.01°C – mund të japë rezultate tërësisht të ndryshme.
Sfida e komunikimit
Sasia e të dhënave meteorologjike është e jashtëzakonshme. Ato përpunohen nga superkompjuterë dhe algoritme të ndërlikuara, por më pas duhet të përkthehen në një gjuhë të kuptueshme për publikun, shpesh në pak sekonda në ekran ose disa rreshta në aplikacione.
Këtu ndodh një tjetër problem: edhe kur parashikimi është teknikisht i saktë, mënyra se si komunikohen probabilitetet dhe pasiguritë mund të krijojë keqkuptime. Për shembull, një “10% mundësi për shi” nuk do të thotë që nuk do të bjerë fare shi.
AI dhe ardhmëria e parashikimeve
Teknologjitë e reja si inteligjenca artificiale po transformojnë fushën. Modele të zhvilluara nga Google DeepMind tashmë mund të bëjnë parashikime të sakta deri në 15 ditë më parë, ndërsa programi Aardvark i Universitetit të Kembrixhit synon të bëjë parashikime më të detajuara duke përdorur më pak burime kompjuterike.
Megjithatë, ka kufizime: modelet e AI bazohen në të dhëna historike dhe mund të mos arrijnë të parashikojnë ngjarje ekstreme që nuk janë regjistruar më parë – një sfidë e madhe në kohën e ndryshimeve klimatike.
Drejt një qasjeje më të kuptueshme
Përveç saktësisë, parashikuesit po punojnë për të përmirësuar mënyrën si komunikojnë parashikimet. Një ide që po shqyrtohet është “qasje me rrëfim”: jo thjesht “30% shi”, por “nëse po planifikoni një barbeky, bëjeni në mëngjes, pasi pasditja ka gjasa të jetë me reshje”.
Met Office tashmë ka filluar të japë emra për stuhitë dhe të ofrojë parashikime më të personalizuara. E ardhmja e parashikimeve duket se do të përfshijë më shumë kontekst dhe ndikim praktik: si do të ndikojë moti në jetën tuaj, jo vetëm si do të jetë ai.
Konkluzioni
Parashikimi i motit ka bërë përparime të mëdha, por do të jetë gjithmonë një shkencë me elementë të pasigurisë. Për publikun, çelësi është të kuptojë se “parashikimi” nuk është e njëjta gjë me “garanci”, dhe se detaji i motit në një rrugë të vetme, në një orë të caktuar, është ende një sfidë – por një që teknologjia po e përmirëson çdo ditë.
Dhe, siç thotë vetë Carol Kirkwood, ndoshta një ditë do të jetë në gjendje t’i përgjigjet me më shumë siguri nënës që pyet për motin e dasmës së të birit… gjashtë muaj më vonë.
