Një studim i ri i gjenomit po hedh dritë mbi një mister të lashtë: kur dhe si macet e zbutura mbërritën në Evropë. Kërkimi i publikuar në revistën Science zbulon se macet shtëpiake u futën në kontinent rreth 2,000 vite më parë, në periudhën e hershme të Perandorisë Romake – shumë më vonë nga sa besohej deri më sot.
Studiuesit, të udhëhequr nga paleogjeneticisti Claudio Ottoni i Universitetit të Romës Tor Vergata, analizuan 225 kocka macesh nga 97 sitet arkeologjike në Evropë dhe Lindjen e Afërt, duke rikonstruktuar 70 gjenome të lashta. Rezultatet treguan se macet e para shtëpiake që shfaqen në Evropë i përkasin vetëm periudhës romake, ndërsa mbetjet e mëhershme në kontinent rezultuan të jenë të maceve të egra.
Sipas studiuesve, mbërritja e maceve lidhet ngushtë me tregtinë detare të Romës, veçanërisht me anijet që transportonin grurë nga Egjipti drejt porteve të Perandorisë. Macet shërbenin si gjuetare të minjve, duke mbrojtur rezervat ushqimore gjatë udhëtimeve. “Macet nuk ishin thjesht një specie e re në kontinent, por një kafshë që u integrua thellë në ekonominë dhe jetën shoqërore të njerëzve”, tha bashkëautori Marco De Martino.
Studiuesit zbuluan dy valë të ndara të ardhjes së maceve nga Afrika e Veriut drejt zonës mesdhetare. Rreth 2,200 vite më parë, macet e egra afrikanoveriore u sollën në Sardenjë, duke formuar popullsinë e sotme të maceve të egra të ishullit. Rreth dy shekuj më vonë, një tjetër valë – këtë herë e maceve të zbutura – u përhap në Evropën kontinentale, duke krijuar bazën gjenetike të maceve moderne që njohim sot. Këto gjetje sugjerojnë se procesi i zbutjes së maces nuk ka një pikë të vetme origjine, por përfshin disa rajone të Afrikës së Veriut.
Macet luanin një rol të rëndësishëm në Egjiptin e lashtë, ku konsideroheshin të shenjta dhe shpesh mumifikoheshin. Përhapja e tyre në Evropë u përshpejtua nga ushtria romake dhe kampet ushtarake të shpërndara në gjithë kontinentin, ku mbetjet e tyre janë gjetur si dëshmi të përdorimit të tyre praktik. Macja më e hershme shtëpiake e identifikuar në Evropë, gjenetikisht e ngjashme me macet moderne, daton midis viteve 50 p.K. dhe 80 p.K. dhe u gjet në qytetin austriak Mautern.
Megjithatë, studimi nuk zbulon ende se kur dhe ku ndodhi zbutja fillestare e maces. “Zbutja e maceve është një histori komplekse,” tha Ottoni. “Ne kemi zbuluar vetëm kapitullin e ardhjes së tyre në Evropë, por jo fillimin e vërtetë.”
