Presidenti Donald Trump ka përshkruar sulmet ajrore të fundjavës kundër objekteve bërthamore të Iranit si një fitore të madhe ushtarake dhe politike, por realiteti në terren mbetet i paqartë, ndërsa bota pret me ankth reagimin e Teheranit.
Në një adresim nga Shtëpia e Bardhë dhe më pas në rrjetet sociale, Trump deklaroi se sulmet kishin shkaktuar “dëme monumentale” në tre qendrat kryesore të pasurimit bërthamor: Fordo, Natanz dhe Esfahan. Ai tha se goditjet ishin “të sakta dhe të fuqishme”, ndërsa e përshkroi operacionin si një tregues të fuqisë së paprekur të ushtrisë amerikane.
Megjithatë, pavarësisht retorikës triumfaliste, nuk është ende e qartë nëse objektivat janë shkatërruar plotësisht dhe nëse sulmet kanë zhbërë realisht programin bërthamor të Iranit. Agjencitë e inteligjencës amerikane nuk kanë konfirmuar ende pretendimet e presidentit se Irani ishte vetëm disa javë larg ndërtimit të një arme bërthamore.
Trump lëshon mesazhe kontradiktore
Edhe pse zyrtarët e administratës, përfshirë nënpresidentin JD Vance dhe sekretarin e Mbrojtjes Pete Hegseth, janë përpjekur të theksojnë se SHBA nuk është në luftë me Iranin dhe se nuk synon ndryshimin e regjimit, Trump vetë hodhi benzinë mbi zjarr. Në një postim në rrjetin e tij Truth Social, ai pyeti publikisht: “Pse të mos ketë një ndryshim regjimi???”
Kjo deklaratë përkon me interesin e aleatit të ngushtë të Trump, kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, për një dobësim të thellë të fuqisë iraniane në rajon. Izraeli tashmë ka ndërmarrë sulme të rënda mbi infrastrukturën ushtarake iraniane dhe është në gjendje gatishmërie të lartë për përshkallëzim të konfliktit.
A do të hakmerret Irani?
Zyrtarët iranianë kanë premtuar një përgjigje “të fuqishme dhe proporcionale”, por pa zbuluar ende kohën apo natyrën e saj. Ambasadori iranian në OKB, Amir-Saeid Iravani, theksoi se vendimi do të merret nga forcat e armatosura dhe do të jetë në përputhje me “krimin e bërë nga SHBA”.
Ndërkohë, frika se Irani mund të ketë arritur të ruajë apo zhvendosë materiale të pasuruara para sulmeve po nxit debat për efektivitetin real të ndërhyrjes. Kongresmeni demokrat Jim Himes deklaroi se askush nuk ka informacion të besueshëm për atë që u arrit realisht: “Nëse mendoni se diçka më shumë se sa një shpërthim i madh dhe shumë pluhur ndodhi, nuk dini për çfarë flisni.”
Pasojat politike dhe rajonale
Sulmet mund të kenë pasoja të paparashikueshme brenda vetë Iranit, që ndodhet në një moment tranzicioni për shkak të moshës së përparuar të liderit suprem, Ajatollah Khamenei. Por çdo rënie apo destabilizim i regjimit nuk garanton domosdoshmërisht një udhëheqje më liberale – përkundrazi, ka rrezik për më shumë represion të brendshëm dhe valë pasigurie në të gjithë Lindjen e Mesme.
Në SHBA, reagimet janë të ndara. Republikanët e kanë përshëndetur vendimin si një akt force dhe vendosmërie, por brenda lëvizjes konservatore MAGA ka zëra që paralajmërojnë për një rrëshqitje drejt një lufte të re, të paqartë, pa miratim nga Kongresi dhe pa një plan afatgjatë.
Në këtë klimë paqartësie, një gjë është e qartë: presidenti Trump ka ndërmarrë një rrezik të jashtëzakonshëm, pasojat e të cilit mund të ndikojnë jo vetëm të ardhmen e Iranit dhe Lindjes së Mesme, por edhe të vetë demokracisë amerikane.
