Tirana ka rrëmbyer vëmendjen e blogut italian “beBorghi”, duke e konsideruar si një qytet plot jetë dhe energji që të fton ta zbulosh çdo ditë e më shumë shkruan kryeministri Rama në një postim në Facebook.
“Tirana, kryeqyteti i gjallë dhe kaotik i Shqipërisë, sigurisht që nuk është ajo që mund të përkufizohet si një qytet i bukur, por ka diçka që e bën ende interesante. Tirana është një qytet që është padyshim në ankth për të kompensuar vitet e humbura gjatë regjimit të Enver Hoxhës dhe mbivendosja mes të lashtës dhe modernes është padyshim e pacipë.
Xhamitë antike gjenden pranë rrokaqiejve super moderne dhe është e vështirë të kuptosh se cili ishte plani urbanistik i qytetit. Falë Zotit, e reja, e quajtur “Tirana 2030”, është firmosur nga Tito Boeri ynë dhe shpresoj t’ia dalë në detyrën për t’i dhënë një minimum harmonie këtij qyteti.
Tirana është një qytet në lulëzim të plotë, ka kantiere kudo dhe mund të vini bast se në pak vite do të jetë pothuajse i panjohur në krahasim me më parë.” shkruan BEBorghi.com
Por çfarë mund të shihet në Tiranë për 1 ose 2 ditë sipas BeBorghi?
1.Sheshi Skënderbej
Vizita në Tiranë mund të nisë vetëm nga sheshi kryesor i saj, sheshi Skënderbej, ku dominon shtatorja e heroit kombëtar shqiptar nga e ka marrë emrin. Disa nga ndërtesat më emblematike të qytetit kanë pamje nga sheshi, si dhe një numër i caktuar rrokaqiejsh me shije të dyshimtë. Në njërën anë ndodhet xhamia e lashtë Et’hem Beut (shih paragrafin vijues) me Kullën e Sahatit, në anën e kundërt disa ndërtesa të stilit fashist të ndërtuara gjatë dominimit italian (p.sh. Banka Kombëtare e Shqipërisë). Me periudhën komuniste që pasoi, u shtuan Hotel Tirana (sot Tirana International), Opera dhe godina e madhe e Muzeut Historik Kombëtar, me mozaikun e titulluar “The Albanesi”. Asfaltimi i sheshit u ribë në vitin 2015 me gurë të ardhur nga të gjitha trojet shqipfolëse (përfshi Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut). Nëse keni ndërmend të merrni pjesë në turneun falas në italisht (të cilin unë ju rekomandoj!), do të filloni pikërisht këtu.
2. Xhamia e Et’hem Beut
Xhamia e lashtë e Et’hem Beut konsiderohet simboli i Tiranës, sepse është një nga ndërtesat e pakta osmane që i mbijetoi modernizimit të qytetit. E ndërtuar në fund të shekullit të 18-të dhe e përfunduar në vitin 1821, kjo xhami e vogël është e famshme për afresket e saj të bukura, të cilat zbukurojnë jo vetëm brendësinë, por edhe verandën e jashtme, duke paraqitur peizazhe idilike, ujëvara dhe ura, të pazakonta për artin islam të epokës. Gjatë regjimit komunist, xhamia ishte e mbyllur për adhurim, por në vitin 1991, me rikthimin e lirisë fetare, ajo u bë simboli i rilindjes shpirtërore të vendit, me një ceremoni rihapjeje ku morën pjesë rreth 10,000 njerëz. Sot xhamia është shumë e pëlqyer si nga besimtarët ashtu edhe nga turistët. Mos harroni se për të hyrë, duhet të keni të mbuluar kokën dhe këmbët; nëse nuk i keni, në hyrje ka funde dhe shall që mund t’i përdorni duke lënë një donacion të vogël.
3.Bunk’Art 2
Menjëherë pas xhamisë ka një nga ndalesat në Tiranë: Muzeu Bunk’Art 2, një depërtim magjepsës në historinë e fundit të Shqipërisë. I vendosur në një bunker sekret të ndërtuar gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës, ky muze ofron një perspektivë unike mbi paranojën dhe kontrollin e asaj periudhe. Hoxha në fakt ishte i bindur se Shqipëria do të pushtohej dhe kishte mbi 750.000 bunkerë të ndërtuar në të gjithë vendin (po, mirë e lexuat!), të cilët, megjithatë, nuk u përdorën kurrë. Bunk’Art 2 u konceptua për të mbrojtur drejtuesit e Ministrisë së Brendshme dhe sot pret një sërë instalacionesh multimediale dhe dokumente historike që kronikën represionin dhe mbikëqyrjen e shtetit. Këtu mund të eksploroni dhomat e dekontaminimit, zyrat e rindërtuara të ministrive dhe hapësirat e paraburgimit, duke zbuluar histori prekëse të rezistencës dhe mbijetesës.
4. Muzeu i Shtëpisë së Gjetheve
Në jug të sheshit Skënderbej, përballë Katedrales Ortodokse të Tiranës, ndodhet Muzeu i Shtëpisë së Gjetheve, i vendosur në një vilë të fshehur pas një muri me gjethe. Ndërtesa ishte selia e policisë sekrete, e quajtur Sigurimi, në kohën e regjimit komunist. I hapur në vitin 2017, muzeu shfaq pajisje spiunazhi, dokumente të deklasifikuara dhe dëshmi të viktimave të regjimit, duke dhënë një këndvështrim shqetësues, por të nevojshëm për jetën nën diktaturë. Këtu mund të vizitoni dhoma dhe korridore të fshehura që zbulojnë metodat e kontrollit të përdorura ndaj disidentëve dhe qytetarëve të thjeshtë: deri në vitin 1991 privatësia nuk ekzistonte në Shqipëri dhe çdo bisedë mund të dëgjohej. Shtëpia e Gjetheve, me emrin e saj poetik që bie ndesh me realitetin e ashpër të fakteve të rrëfyera, është një vend-memorie që fton reflektimin mbi vlerën e lirisë.
5. Shtëpia e Sali Shijakut
Ndoshta nuk do ta gjeni këtë shtëpi muze në artikujt e tjerë mbi më të mirat e Tiranës, por për mendimin tim, përkundrazi, ia vlen ta vizitoni për disa arsye. Arsyeja e parë është se për të mbërritur në Shtëpinë e Sali Shijakut (piktori i famshëm shqiptar që vdiq në vitin 2022) do të kaloni nëpër një zonë të Tiranës që duket si qytet. Rrugë të ngushta me shtëpi të ulëta, dyqane të vogla dhe jetë super lokale. E dyta është se po flasim për një rezidencë historike magjepsëse që ka reputacionin si më e vjetra në Ballkan. E ndërtuar në shekullin e 18-të, kjo shtëpi osmane u restaurua me kujdes nga Sali Shijaku dhe sot strehon veprat e tij së bashku me ato të piktorëve të tjerë. Arsyeja e tretë, po aq e rëndësishme, është se në kopshtin e mrekullueshëm të shtëpisë mund të hash e të pish edhe në restorantin e menaxhuar nga nusja e piktorit. Ky vend është vërtet i këndshëm dhe frekuentohet nga vendasit edhe për të pirë një kafe apo për të biseduar.
6.Pazari i Ri
Pazari i Ri, ose Pazari i Tiranës, ndodhet në lindje të sheshit Skënderbej, por mos prisni të shihni një treg të lashtë dhe historik. Struktura u rinovua në vitin 2017 dhe ju mund të gjeni një gamë të gjerë produktesh të freskëta vendase, nga frutat deri te perimet, si dhe djathëra, mish të pjekur dhe specialitete artizanale. Pazari i Ri është gjithashtu një qendër gastronomike dhe turistike, rrugët rreth tij janë të pedonalizuara dhe plot me restorante dhe kafene që shërbejnë ushqime tradicionale dhe moderne në një mjedis të gjallë. Një nga restorantet më të njohura (dhe turistike) në Tiranë, Kopshti Oda, ndodhet pikërisht këtu. Mprehni sytë sepse ka disa murale në ndërtesat përreth.
7.Piramida e Hoxhës dhe Memoriali i Postbllok
Një nga monumentet më të diskutueshme dhe simbolike të Tiranës është Piramida e Hoxhës, e konceptuar fillimisht si një mauzoleum për diktatorin Enver Hoxha. E ndërtuar në vitin 1988 me një dizajn të guximshëm dhe modernist, struktura sot feston tranzicionin e Shqipërisë drejt demokracisë. Pas rënies së regjimit komunist, Piramida u ripërcaktua si një qendër kulturore dhe vend ekspozimi, dhe nuk mungojnë disa bare të këndshme, hipster. Mund të ngjiteni në strukturën (e përbërë nga dhjetëra shkallë) për të pasur një pamje panoramike të Tiranës. Në rrëzë të Piramidës, përballë ndodhet Memoriali i Postbllok, një grup monumentesh përkujtimore që kujtojnë viktimat e regjimit totalitar. Ka 3 elementë: është Bunker TRIII 1976 I (pikë kontrolli që kontrollonte hyrjen në Blloku – shih paragrafin më poshtë), ka disa shtylla betoni që vijnë nga burgu i minierës Spaç dhe një pjesë e murit të Berlinit, dhuruar nga Kryeqyteti gjerman drejt Tiranës.
8.Blloku dhe arti i rrugës
Blloku, lagjja më trendi në Tiranë, dikur nuk ishte e aksesueshme për qytetarët e thjeshtë. Ishte zona e rezervuar për anëtarët e Partisë Komuniste në pushtet, ku ndodhej (dhe është ende) vila e Enver Hoxhës (e mbyllur për publikun). Me “ligjin e hakmarrjes”, sot Blloku është bërë zemra rrahëse e qytetit, veçanërisht për të rinjtë, dhe shquhet për kafenetë, restorantet, klubet dhe butiqet e modës. Rrugët e mbushura me pemë ndihmojnë në krijimin e një atmosfere kozmopolite, e kombinuar me ndërtesa shumëngjyrëshe dhe murale që tregojnë historinë e së kaluarës së saj të trazuar. Blloku ditën është perfekt për shopping dhe shëtitje, ndërsa në mbrëmje transformohet dhe bëhet qendra e jetës së natës së qytetit. Këtu do të gjeni baret më të bukura dhe më interesante në Tiranë.
9.Parku i madh dhe liqeni artificial i Tiranës
Parku i Madh dhe liqeni artificial i Tiranës, që ndodhen në jug të qendrës, përfaqësojnë mushkëritë e gjelbra të qytetit, një oaz qetësie dhe rekreacioni në zemrën urbane. I shtrirë mbi 2 km2, parku ofron hapësira për ecje, vrapim dhe pikniqe, Parkun e Kujtesës, një varrezë kushtuar viktimave të regjimit komunist dhe disa restorante, përfshirë Mullixhiun, të përfshira në mesin e 50 restoranteve më të mira në botë. Në qendër të parkut ndodhet një liqen artificial rreth të cilit mund të vraponi, çikloni ose thjesht të ecni. Parku vlerësohet shumë nga banorët dhe, nëse vini gjatë fundjavës, do ta kuptoni menjëherë.
10.Bunk’Art 1 dhe teleferiku në malin e Dajtit
Dy gjërat e fundit që ju rekomandoj të shihni në Tiranë ndodhen pak jashtë qendrës së qytetit, por ju mund t’i arrini lehtësisht me një autobus pas Sheshit Skënderbej, këtu për të qenë të saktë, dhe kushton 40 cent euro (vetëm para në dorë)! Do t’ju duhet të zbrisni në terminal dhe këtu do të gjeni veten në bazën e teleferikut që ngjitet në malin e Dajtit (1611 m). Ngjitja për të parë qytetin nga lart dhe ecja mes gjelbërimit përfaqëson udhëtimin klasik jashtë qytetit për banorët e Tiranës. Mund të vizitoni Bunk’Art 1, bunkerin më të madh anti-atomik të ndërtuar nga Enver Hoxha. Nëse Bunk’Art 2 është ndërtuar në 2 kate, ky është 2700 m2 i madh, me 106 dhoma të shpërndara në 7 kate. Edhe këtu muzeu paraqet një paralajmërim kundër abuzimeve me pushtetin dhe përshkruan klimën dhe privimet që pësuan shqiptarët gjatë regjimit.
