Qielli i mbrëmjes së 4 dhjetorit dhuron një spektakël të rrallë astronomik: Superhëna e fundit e vitit 2025, njëkohësisht më e larta dhe më e afërta që do të shfaqet në hemisferën veriore deri në vitin 2042. Ky fenomen, i njohur tradicionalisht si Hëna e Ftohtë ndodh kur Hëna e plotë përkon me pikën më të afërt të saj me Tokën (perigeu), duke e bërë më të ndritshme dhe më të madhe se zakonisht.
Në momentin e plotësimit të diskut hënor në orën 23:14, drita e saj “do të përshkojë atmosferën e ftohtë të dimrit me një intensitet pothuajse mistik”. Kjo superhënë është e fundit deri në nëntor 2026, duke e bërë shfaqjen e sotme edhe më të veçantë për vëzhguesit dhe astronomët.
Efektet e Superhënës në Tokë: si ndikon fenomeni?
Edhe pse superhënat janë tërheqëse për syrin e njeriut, ato shoqërohen me efekte fizike reale mbi planetin tonë:
1. Rritja e baticës dhe zbaticës (Efekti i Super-Baticës)
Superhëna afron Hënën 20–30 mijë km më pranë Tokës sesa mesatarisht. Ky afrim rrit forcën gravitacionale:
Baticat bëhen më të larta se zakonisht
Zbaticat më të thella
Vërehet një fenomen i quajtur “perigean spring tide”, që ndodh vetëm në hëna shumë afër orbitës së Tokës.
Kjo mund të ndikojë:
zonat bregdetare të ulëta
limanet dhe portet
përmbytje të vogla lokale në kushte të motit të keq
2. Sjellja e kafshëve
Drita e fuqishme e Hënës së plotë ka efekte në shumë specie, sidomos tek ato që varen nga errësira për gjueti ose orientim:
Qentë dhe macet bëhen më nervozë ose më vigjilentë për shkak të dritës së fortë dhe tingujve gjatë natës.
Shpendët dhe shpendët grabitqarë modifikojnë oraret e gjuetisë.
Fauna detare, sidomos peshqit dhe breshkat, reagojnë ndaj ndryshimit të baticës.
Studimet tregojnë se disa insekte dhe madje kecat e egër rritin aktivitetin e tyre gjatë superhënave.
3. Efekte në gjumin e njeriut
Sipas disa studimeve të Universitetit të Bazelit dhe Qendrës për Ciklet Cirkadiale:
gjumi gjatë hënës së plotë është më i shkurtër me rreth 20 minuta
njerëzit bien në gjumë më vonë dhe zgjohen më shpesh
truri tregon aktivitet më të lartë në fazat e dritës, për shkak të intensitetit të shtuar hënor
4. Iluzione optike
Superhëna shpesh duket më e madhe, veçanërisht kur është pranë horizontit, një fenomen i quajtur “Moon Illusion”.
Shkëlqimi i saj rritet deri në 30% mbi nivelin tipik.
Një shfaqje që nuk përsëritet deri në vitin 2042
Astronomët theksojnë se pozicioni i saj shumë i lartë në qiell për hemisferën veriore është pjesa më e rrallë e këtij fenomeni. Ky kombinim – Hënë e plotë, superhënë dhe lartësi maksimale – do të përsëritet vetëm pas 17 vitesh.
Nata e sotme pritet të jetë ideale për vëzhgim, pasi qielli i kthjellët i dimrit rrit dukshmërinë e këtij spektakli qiellor.
