Sjellja publike e Ervin Salianjit përfaqëson një profil të veçantë psikologjik, ku ndërthuren vetëmitizimi, fantazia heroike dhe nevoja e vazhdueshme për vërtetim social.
Protagonizmi politik ndërtohet mbi narrativën e një misioni personal, e cila shpesh duket më e fortë se çdo objektiv real politik.
Humbjet, përplasjet, skandalet dhe, sidomos, dënimi penal që ka shlyer, kanë lënë një gjurmë të dukshme në mënyrën se si Salianji e sheh veten. Psikanaliza këtë e quan “plagë narcistike”, një cenim i egos që çdo individ kërkon ta kompensojë në mënyra të ndryshme.
Për Salianjin, kompensimi nuk vjen përmes reflektimit, por përmes krijimit të një imazhi të ri: imazhi i martirit, i të padrejtit, i njeriut që është “sakrifikuar” dhe që për këtë arsye pretendon të ketë fituar një lloj legjitimiteti moral për të udhëhequr. Dënimi penal, që normalisht do të ishte një barrë politike, në narrativën e tij është riinterpretuar si provë heroizmi, një ritual zjarri që e ngre më lart sesa të tjerët. Ky mekanizëm njihet si vetëmitizim, një formë psikanalitike e ndërtimit të një miti personal me qëllim që individi të shmangë ndjesinë e dështimit apo mosvlerësimit.
Në këtë konstrukt psikologjik merr formë kompleksi i shpëtimtarit.
Salianji e paraqet veten si figurë që ka mision të shpëtojë Partinë Demokratike, si një njeri i thirrur për të ringjallur një kauzë të vjetër, si protagonist që i është mohuar vendi dhe që tani po rikthehet për të marrë hak ndaj padrejtësive. Ky është një model i njohur psikologjik që shfaqet sidomos te individët që nuk kanë realisht pushtet, por që ndihen të autorizuar nga vetja për të marrë role madhore.
Sa më e vogël të jetë pesha reale politike, aq më e fortë bëhet fantazia shpëtimtare.
Kjo krijon një hendek të madh midis realitetit dhe vetëperceptimit, një disonancë e cila më pas e shtyn individin të rrisë tonin emocional, ritmin e aktiviteteve dhe përmasat e deklarimeve.
Në terren kjo disonancë merr formën e ritualeve të përditshme të vërtetimit: takime të shpeshta, shëtitje nga kafja në kafe, grumbullime të vogla prej disa dhjetëra personash, fotografi, duartrokitje, fjalime spontane, dalje të shpeshta në media. Nuk janë domosdoshmërisht aktivitete politike në kuptimin tradicional, por më shumë mekanizma për të ushqyer atë që psikanaliza e quan “ushqim narcistik”. Për individin që kërkon të ndërtojë një rol heroik, duartrokitjet, vëmendja dhe të qenit në qendër të skenës për një moment, shërbejnë si energji jetike. Pa këtë energji, identiteti i projektuar fillon të bjerë. Prandaj aktiviteti publik intensifikohet sa herë që realiteti politik e rrëzon pretendimin për protagonizëm.
Një rol të rëndësishëm në këtë dinamikë luan edhe rrethi që e rrethon. Psikanaliza përdor konceptin e “pasqyrës narcisike” për të shpjeguar se si individë të afërt, shpesh partnerë, bashkëpunëtorë apo grupe interesi i japin individit atë që ai dëshiron të dëgjojë. Nëse dikush e ushqen idenë se ai është lider, se ka mision, se është i pashmangshëm për PD-në, kjo nuk e përforcon thjesht egon, por e ngurtëson narrativën e tij të brendshme. Kjo lloj marrëdhënieje e përforcuar është ajo që në psikanalizë quhet “ko-narcizëm”: një marrëveshje e heshtur ku njëra palë i jep tjetrit vërtetim, ndërsa merr përfitim nga roli i tij.
Në këtë dimension, Salianji shfaq një profil të qartë të asaj që mund të quhet personalitet narcisiko-heroik kompensues. Ai ndërton një identitet të idealizuar, shpesh në kundërshtim të plotë me realitetin politik, duke projektuar tek vetja rolin e shpëtimtarit të një partie që në praktikë nuk e njeh si të tillë. Kjo sjellje, në terma psikanalitike, nuk është patologji, por fantazi omnipotente: një mënyrë për t’i dhënë vetes rëndësi, për të shmangur boshllëkun që sjell mungesa e pushtetit real dhe për të krijuar një narrativë ku ai është protagonist i domosdoshëm.
Në fund, modeli që del në pah është ai i një Don Kishoti modern: një figurë që sheh misione të mëdha atje ku ka boshllëk politik, që beson se është kalorësi që do të ringjallë idealet, ndërkohë që realiteti përreth nuk i përgjigjet atyre fantazive. Është një profil ku vetëvlerësimi, plagët e së kaluarës dhe dëshira për protagonizëm përzihen në një narrativë personale ku heroizmi i imagjinuar shpesh ka më shumë peshë se faktet. Dhe pikërisht ky kontrast midis realitetit dhe vetëmitizimit e bën këtë figurë të veçantë për analiza psikanalitike, por të vështirë për t’u kuptuar brenda logjikës së politikës së sotme.
