Një studim i ri shkencor ka zbuluar arsyet pse rajoni i Mesdheut, përfshirë Italinë, përballet gjithnjë e më shpesh me përmbytje ekstreme që shkaktojnë dëme të mëdha materiale e njerëzore.
Hulumtimi, i publikuar në revistën Scientific Reports, analizon kushtet që çuan në përmbytjet shkatërruese të majit 2023 në Emilia-Romagna, Itali, ku humbën jetën 17 persona dhe mijëra të tjerë u zhvendosën, me dëme që kapën vlerën e 8.5 miliardë eurove.
Sipas studiuesve, përmbytjet e Mesdheut janë rezultat i një kombinimi faktorësh, jo vetëm i reshjeve të dendura, por edhe i topografisë, lagështisë së tokës, mënyrës së përdorimit të saj dhe ndikimit të nivelit të detit.
Efekti “cul-de-sac” që bllokon shirat
Studiuesit zbuluan se përmbytjet e vitit 2023 në Itali nuk u shkaktuan nga një stuhi e vetme ekstreme, por nga akumulimi i reshjeve për disa ditë me radhë, i favorizuar nga struktura malore e rajonit.
Ky fenomen, të cilin ata e quajnë “efekti cul-de-sac”, ndodh kur malet bllokojnë lagështinë që vjen nga Deti Adriatik, duke e “burgosur” shiun në një zonë të kufizuar.
Një ciklon i qëndrueshëm mbi rajon e përkeqësoi situatën, duke shkaktuar përmbytje të rralla dhe të jashtëzakonshme.
Sipas autorëve, i njëjti efekt ka ndikuar edhe në përmbytjet e vitit 2024 në të njëjtën zonë.
“Analiza jonë tregon se ciklonet e qëndrueshme që shkaktuan përmbytjet në Emilia-Romagna nuk janë unike. Edhe zona të tjera të Mesdheut me gjeografi të ngjashme rrezikojnë të përballen me të njëjtat kushte,” – shpjegon Enrico Scoccimarro, shkencëtari kryesor i Qendrës Euro-Mesdhetare për Ndryshimet Klimatike (CMCC).
Përmbytje gjithnjë e më të shpeshta me ndryshimet klimatike
Sipas studiuesve, ngrohja globale po e bën klimën mesdhetare më të lagësht dhe më të paparashikueshme, duke rritur ndjeshëm probabilitetin e përmbytjeve ekstreme.
Në këtë kuadër, ata propozojnë zhvillimin e sistemeve të avancuara të paralajmërimit të hershëm, që mund të parashikojnë stuhitë në një shkallë sezonale.
Një nga risitë e studimit është koncepti i ri i “cyclone density persistence”, një tregues që ndihmon meteorologët të identifikojnë ciklonet e qëndrueshme që mund të sjellin mot ekstrem në zona të cenueshme.
“Ky është hapi i parë drejt një sistemi paralajmërimi për përmbytjet në shkallë sezonale,” – thotë Scoccimarro.
“Qëllimi ynë është të përmirësojmë parashikimet për reshjet ekstreme dhe të ndihmojmë komunitetet të jenë më të përgatitura për fatkeqësi klimatike.”
