Rritja e përshpejtuar e programit bërthamor iranian
Agjencia Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA) konfirmoi se Irani kishte përshpejtuar ndjeshëm procesin e pasurimit të uraniumit, duke arritur nivelin rreth 60%, shumë afër materialit të përdorshëm për armë. Izraeli e konsideroi këtë një kërcënim ekzistencial dhe vendosi të godasë objektivat përpara se Irani të kalojë “pikën pa kthim”.
Doktrina Begin – veprim parandalues
Izraeli ka një doktrinë të hershme të goditjeve parandaluese për të parandaluar zhvillimin e armëve të shkatërrimit në masë nga kundërshtarët rajonalë. Kjo doktrinë është përdorur edhe më parë ndaj Sirisë dhe Irakut, dhe në këtë rast, besohet se ishte momenti i duhur strategjik për të ndërhyrë.
View this post on Instagram
2. Çfarë ndodhi gjatë operacionit?
Operacioni me emrin “Rising Lion” përfshiu sulme të koordinuara ndaj:
- Impianteve bërthamore si Natanz dhe Fordow
- Strukturave ushtarake të Gardës Revolucionare
- Komandantëve të lartë ushtarakë dhe shkencëtarëve bërthamorë
U raportua se janë vrarë disa figura të larta, përfshirë Hossein Salami (komandant i Gardës Revolucionare) dhe Mohammad Bagheri (shefi i shtabit të përgjithshëm të ushtrisë).
Irani reagoi duke lëshuar rreth 100 dronë drejt territorit izraelit. Izraeli shpalli gjendje të jashtëzakonshme dhe përgatiti mbrojtje civile masive.
3. Pasojat gjeopolitike dhe rajonale
A. Dëmtimi i diplomacisë ndërkombëtare
Sulmet ndodhën vetëm pak ditë para një raundi të ri negociatash për programin bërthamor iranian në Oman, duke minuar shanset për dialog dhe rritur tensionet mes Iranit dhe fuqive perëndimore.
B. Rreziku i përshkallëzimit të luftës
Irani ka paralajmëruar për hakmarrje të ashpër dhe ka kërcënuar edhe SHBA-në. Ka rrezik real që grupet aleate të Iranit në rajon (si Hezbollah në Liban apo grupet e armatosura në Irak e Jemen) të përfshihen në konflikt.
C. Pasoja ekonomike
Çmimet e naftës janë rritur me mbi 10%, dhe tregjet financiare globale kanë reaguar me pasiguri. Konflikti ndikon drejtpërdrejt në stabilitetin e tregjeve energjetike botërore.
4. Çfarë pritet të ndodhë më pas?
- Irani mund të tërhiqet nga traktati bërthamor NPT dhe të ndërpresë çdo bashkëpunim me IAEA-në.
- Izraeli mund të vazhdojë fushatën ushtarake për ditë apo javë të tëra në përpjekje për të paralizuar kapacitetet bërthamore iraniane.
- SHBA dhe fuqitë e tjera perëndimore do të përpiqen të shmangin një përfshirje të drejtpërdrejtë, por janë të angazhuara në mbrojtjen e aleatit të tyre strategjik, Izraelit.
- Mundësitë për një zgjidhje diplomatike janë shumë të vogla për momentin, me rrezikun e një konflikti të gjerë në Lindjen e Mesme që rritet ndjeshëm.
Izraeli ndërmori një sulm parandalues për të ndalur përparimin e programit bërthamor iranian, por veprimi ka sjellë pasoja të rënda dhe një përshkallëzim të rrezikshëm. Tensionet janë të larta dhe pa një ndërhyrje të fuqishme diplomatike ndërkombëtare, ekziston rreziku real i një lufte të zgjeruar në rajon.
