Me ndjenjat anti-izraelite që dominojnë institucionet globale, aleancat e drejtpërdrejta mund të jenë strategjia më e mirë e Izraelit për sigurinë dhe diplomacinë.
Nga ROBERT SINGER
Masakra e 7 tetorit shënoi një moment përcaktues për shtetin e Izraelit në shumë aspekte, veçanërisht në sferën diplomatike, pasi konflikti u përshkallëzua me shpejtësi në një luftë të zhvilluar në shtatë fronte. Izraeli e gjeti veten jo vetëm duke u përballur me një kërcënim të menjëhershëm të sigurisë, por edhe duke u përballur me kompleksitetin e një rendi ndërkombëtar gjithnjë e më antagonist.
Lufta kundër shtetit hebre ka sjellë në fokus të mprehtë kufizimet e multilateralizmit në adresimin e nevojave unike të sigurisë dhe diplomatike të Izraelit. Tani më shumë se kurrë, Izraeli duhet të rivlerësojë strategjinë e tij diplomatike globale dhe t’i japë përparësi forcimit të marrëdhënieve dypalëshe duke u mbështetur shumë në platformat shumëpalëshe që shpesh nuk kanë arritur t’i japin zgjidhje.
Koncepti i multilateralizmit, me anë të të cilit parimet e bashkëpunimit ndërkombëtar mishërohen në institucione të tilla si Kombet e Bashkuara, duke i lejuar kombet të bashkëpunojnë nën kujdesin e tyre, është dëshmuar të jetë shumë joefikas në ndihmën ndaj Izraelit, i cili përballet me kërcënime ekzistenciale në një rajon thellësisht të paqëndrueshëm.
Në teori, ky sistem duket ideal: përpjekje të përbashkëta që bashkojnë burimet, avancojnë qëllimet ndërkombëtare dhe i shërbejnë të mirës së përbashkët. Megjithatë, konflikti i vazhdueshëm, i cili shpërtheu pas masakrës së tetorit, ka nxjerrë në pah realitetin e zymtë se multilateralizmi është i ndjeshëm ndaj politizimit, paragjykimeve dhe trajtimit preferencial, me të cilin duhet të përballet i vetmi shtet hebre.
Kur Izraeli u sulmua në shumë fronte nga aktorë shtetërorë dhe jo-shtetërorë, ai iu drejtua institucioneve ndërkombëtare për të adresuar ankesat e tij. Megjithatë, reagimi nga organet shumëpalëshe ka qenë i ftohtë në rastin më të mirë dhe armiqësor në rastin më të keq. Kombet e Bashkuara, për shembull, nuk arritën të ndërmarrin veprime vendimtare, duke lëshuar deklarata dënuese të përgjithshme, por duke dështuar t’iu drejtuar aktorëve armiqësorë, duke i lejuar ata të fitojnë terren diplomatikisht dhe politikisht.
Më keq akoma, disa vende brenda këtyre forumeve shumëpalëshe përfituan nga cenueshmëria e Izraelit për të çuar përpara agjendat e tyre politike, shpesh në kurriz të interesave të sigurisë së Izraelit.
Përgjigjet e përziera të komunitetit ndërkombëtar theksuan një të metë thelbësore: institucionet shumëpalëshe shpesh pengohen nga kompleksitetet politike dhe interesat kombëtare konkurruese dhe rrallëherë janë në gjendje të japin zgjidhje konkrete dhe në kohë, në momentet e krizës akute.
Për më tepër, ndërsa Izraeli u përball me kundërshtarë në fronte të shumta, u bë e qartë se institucione të tilla nuk mund ta mbronin vendin nga kërcënimet e menjëhershme dhe dërrmuese. Kur Izraeli kishte nevojë për veprim të shpejtë dhe të koordinuar nga komuniteti global për të izoluar armiqtë e tij ose për të mbështetur përpjekjet e tij mbrojtëse, ai u përball me akuza të pabaza dhe armiqësore.
Çfarë është një institucion shumëpalësh? Një platformë që lejon shtetet të punojnë së bashku dhe jep rregulla të caktuara për mënyrën se si bëhet një punë e tillë. Kombet e Bashkuara janë pikërisht ato – kombet e botës.
Multilateralizmi përbëhet nga shtete, të cilat janë në kërkim të kompromiseve dhe shfaqin interesa konkurruese. Një vend miqësor me Izraelin mund të ketë nevojë për ndihmë për të arritur një zyrë ose komitet të caktuar ose për të çuar përpara një politikë të caktuar globale.
Për ta arritur këtë mund ta injorojë lehtësisht shtetin hebre në favor të 22 shteteve arabe dhe 57 kombeve islamike që formojnë shumicën në Lëvizjen e të Pangazhuarve, një bllok votues prej 120 kombesh që ka një shumicë automatike për çdo çështje. Votimi kundër Izraelit kushton pak, ndërsa votimi me Izraelin rezulton në censurë ndërkombëtare dhe një goditje reale globale. Në këtë skenar, idealet e multilateralizmit në mënyrë të pashmangshme sprapsen.
Dështimi i multilateralizmit gjatë krizës aktuale të Izraelit kërkon një ndryshim strategjik në qasjen diplomatike të Izraelit. Shteti i Izraelit duhet t’i japë përparësi marrëdhënieve dypalëshe që mund të ofrojnë bashkëpunim të menjëhershëm, të përshtatur dhe që tejkalojnë inercinë dhe antagonizmin që shihet shpesh në forume shumëpalëshe.
Forcimi i lidhjeve dypalëshe nuk është vetëm thelbësor për përfitimet e drejtpërdrejta diplomatike dhe të sigurisë, por gjithashtu luan një rol kyç në formësimin e vendimmarrjes shumëpalëshe. Duke gjetur gjuhën e përbashkët me kombet e botës, Izraeli mund të kundërpeshojë paragjykimin që shihet shpesh në institucionet shumëpalëshe dhe të avancojë pozicionin e tij duke mbështetur partnerët e tij.
Ndryshe nga aleancat shumëpalëshe, marrëdhëniet dypalëshe janë më fleksibël dhe më të përgjegjshme. Ato bazohen në marrëveshje të drejtpërdrejta midis kombeve, duke lejuar një diplomaci më të nuancuar që kujdeset për nevojat unike të sigurisë dhe ekonomike të partnerëve të përfshirë. Në kohë krize, marrëdhëniet dypalëshe mund të përdoren për të siguruar një koordinim të shpejtë për mbështetjen ushtarake, shkëmbimin e inteligjencës, sanksionet ekonomike dhe avokimin diplomatik.
Marrëdhëniet ekzistuese dypalëshe të Izraelit me vendet anembanë globit janë provuar të jenë të fuqishme dhe zakonisht e dobishme, duke e lejuar atë të sigurojë ndihmë ushtarake, të zgjerojë partneritetet tregtare dhe të grumbullojë mbështetje politike që nuk zbehet nga kompleksiteti i negociatave shumëpalëshe.
Duke u fokusuar më shumë në kultivimin e këtyre llojeve të marrëdhënieve, Izraeli mund të sigurojë që të ketë në dorë aleatë të besuar, të cilët kanë më shumë gjasa të qëndrojnë me të në kohë nevoje. Kjo është arsyeja pse Qendra për Ndikimin Hebre, në partneritet me Misionin e Përhershëm të Izraelit në Gjenevë, po fton Përfaqësues të Përhershëm të vendeve mike si Hungaria, Bullgaria, Republika Çeke, Kenia dhe Kameruni në Organizatat Ndërkombëtare në Gjenevë, duke përfshirë OKB-në dhe agjencitë e saj, në Izrael.
Këta ambasadorë, pasi kanë treguar mbështetje dhe mirëkuptim në kohët më të vështira të Izraelit, tani po shfrytëzojnë rastin për të mësuar më shumë dhe për të kuptuar sfidat me të cilat përballet Izraeli.
Duke siguruar që përfaqësuesit e këtyre dhe vendeve të tjera të kenë faktet, njohuritë dhe përvojën e sfidave të Izraelit, dhe duke i dhënë përparësi marrëdhënieve të forta e të pavarura dypalëshe, Izraeli mund të krijojë një mjedis diplomatik më fleksibël dhe më të përgjegjshëm – një mjedis ku aleatët e tij janë të përkushtuar dhe të aftë për të vepruar me vendosmëri, pozitivitet dhe me shpejtësi kur është e nevojshme.
Megjithatë, kjo nuk do të thotë një braktisje e plotë e lidhjeve shumëpalëshe.
Ndërsa marrëdhëniet dypalëshe duhet të jenë një prioritet, Izraeli duhet të kërkojë ende mundësi në organizatat ndërkombëtare dhe agjencitë profesionale si Organizata Botërore e Tregtisë (OBT), Programi Botëror i Ushqimit (WFP), UNICEF dhe UNESCO, ndër të tjera. Izraeli gjithashtu duhet të vazhdojë të zhvillojë marrëdhënie të forta pune me organizatat dhe bizneset joshtetërore të fokusuara në tema të rëndësishme për Izraelin dhe rajonin.
Megjithatë, mbijetesa, siguria dhe prosperiteti i Izraelit varen nga një rrjet global që është sa i fuqishëm aq edhe i besueshëm. Është koha që Izraeli të zhvendosë fokusin e tij nga një sistem shumëpalësh i tepruar dhe të dyfishojë marrëdhëniet që nuk janë vetëm strategjike, por personale, duke siguruar që asnjë front të mos luftohet i vetëm.
Shkrimtari është kryetar i Qendrës për Ndikimin Hebre dhe një ish-CEO dhe nënkryetar ekzekutiv i Kongresit Botëror Hebre dhe World ORT./Jerusalem Post
