Presioni i SHBA-ve për një marrëveshje të shpejtë paqeje në Ukrainë ka krijuar ditë të tensionuara negociatash në Gjenevë, ku delegacionet e Kievit dhe Uashingtonit u angazhuan në diskutime intensive për një dokument që fillimisht u cilësua si shumë i njëanshëm në favor të kërkesave ruse.
Nga “plan dorëzimi” në një dokument të ri 19-pikësh
Presidenti amerikan Donald Trump kërkoi që Kievi të pranonte një marrëveshje deri në Ditën e Falënderimeve, duke paralajmëruar “pasoja të paqarta” nëse Ukraina nuk firmoste. Por Kievi rezistoi.
Delegacione të larta të Ukrainës – përfshirë Andriy Yermak, kreu i ekipit negociator – u mobilizuan drejt Gjenevës, ku u panë duke udhëtuar midis selive të takimeve nën masa të rrepta sigurie. Në diskutime morën pjesë edhe këshilltarë të sigurisë nga Gjermania, Franca dhe Britania e Madhe.
Plani fillestar ishte aq afër kërkesave të Kremlinit, sa që sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, u detyrua publikisht të mohonte se ishte hartuar në Moskë.
Por pas një dite të gjatë me negociata intensive, të dyja palët njoftuan një “dokument të përditësuar dhe të rishikuar”, i cili sipas Financial Times, është shndërruar në një plan të ri 19-pikësh, me “shumë pak të mbetur” nga versioni origjinal.
Çfarë ka ndryshuar?
Propozimet e reja, të publikuara pjesërisht nga Reuters dhe përditësuara me kontributet europiane, përmbajnë disa pika shumë më të pranueshme për Kievin:
Hiqet vetoja automatike mbi anëtarësimin e ardhshëm të Ukrainës në NATO.
Hiqet kufiri i trupave që Ukraina do të mund të mbante në ushtri.
Nuk ka trupa perëndimore të vendosura përgjithmonë në Ukrainë – por nuk ka ndalim të plotë të pranisë së tyre.
Territoret e pushtuara në Donbas nuk i jepen Rusisë; rikthimi i tyre do të kërkohet vetëm përmes rrugëve diplomatike.
Fshihet amnistia e plotë për krimet e luftës.
Përfshihen garanci sigurie në stilin e Nenit 5 të NATO-s, që do t’i detyronin SHBA-të të mbronin Ukrainën në rast sulmi të ri rus.
Këto garanci janë thelbi i kërkesave të Kievit dhe linja e kuqe e tij e pakalueshme.
Kancelari gjerman Friedrich Merz tha se dokumenti është “modifikuar ndjeshëm” në një drejtim pozitiv.
Si ndryshoi gjithçka brenda një dite?
Burimet perëndimore thonë se arsyeja kryesore ka qenë kombinimi i presionit diplomatik europian dhe bindjes se plani fillestar ishte i papranueshëm. Ndërsa ndikimi i të dërguarit amerikan Steve Witkoff – i cili më herët ishte cituar duke përsëritur narrativat ruse pas një takimi me Vladimir Putinin – duket se është zbutur.
Tani, për herë të parë në muaj, një marrëveshje duket teorikisht e mundur – jo menjëherë, por eventualisht.
Presidenti Trump, që pak ditë më parë denonconte “mungesën e mirënjohjes” nga Ukraina, tanimë shprehet se “diçka e mirë mund të vijë”.
Por a është Rusia e gatshme për paqe?
Analistët paralajmërojnë se, pavarësisht progresit në Gjenevë, Rusia nuk ka dhënë asnjë sinjal se dëshiron të ndalojë luftën pa fituar më shumë terren.
Sipas Tatiana Stanovaya nga Carnegie Eurasia Center:
“Putini është më i vetëbesuar ushtarakisht tani. Kriza politike në Kiev, problemet me mobilizimin dhe avancimet ruse në front e bëjnë atë të mendojë se koha është në anën e tij.”
Qëndrimi rus mbetet i pandryshuar:
“Këto janë kërkesat tona. I pranoni – ndalojmë luftën. Nuk i pranoni – presim derisa të jeni gati.”
A ka shpresë për paqe?
Disa analistë shpresojnë se presioni amerikan, i kombinuar me ndërhyrjen europiane, ka krijuar një dinamikë të re që mund të çojë në negociata më serioze. Por për momentin:
Rusia nuk tërhiqet.
Ukraina nuk pranon të heqë dorë nga territoret apo garancitë e sigurisë.
SHBA kërkon marrëveshje të shpejtë.
Europa përpiqet të ekuilibrojë palët.
Në terren, luftimet vazhdojnë dhe ukrainasit vuajnë çdo ditë.
Një marrëveshje mund të jetë më afër se dje, por ende larg nga realiteti.
