I pyetur për kritikat e zv.Presidentit të Këshillit Matteo Salvini për planin e riarmatimit të Bashkimit Europian, nënkryetari tjetër Antonio Tajani u përgjigj pak i mërzitur dhe tha se në politikën e jashtme linja e qeverisë “është ajo e gjurmuar nga kryeministri me ministrin e Jashtëm”. Kjo nuk është asgjë e re: do të jetë së paku hera e pestë apo e gjashtë në pesë muajt e fundit që Tajani e ka përsëritur këtë koncept. Dhe fakti që ai detyrohet të përsërisë diçka të dukshme me kaq këmbëngulje dhe që shpesh e bën këtë me ton të përmbajtur, është një simptomë e faktit se ka një problem në qeveri.
Problemi është tendenca e Salvinit, ministrit të Transportit, për të ndërhyrë shumë rastësisht në çështjet politike ndërkombëtare. Ky problem lidhet me një tjetër: faktin që Meloni shumë shpesh merr vendimet e saj për politikën e jashtme, pa u konsultuar as me Tajanin. Pra, Tajani proteston publikisht për ndërhyrjen e Salvinit, por ndonjëherë ai ankohet edhe te parlamentarët e tij më të besuar për qëndrimin e Melonit.
Kjo situatë prodhon qarqe të shkurtra domethënëse, kështu që për çështje pak a shumë të rëndësishme ndërkombëtare orientimi i qeverisë nuk është gjithmonë i qartë. Të martën e kaluar, gjatë një takimi të thirrur nga Meloni në Palazzo Chigi konkretisht për të përcaktuar vijën e qeverisë për planin evropian të riarmatimit, kryeministrja përdori tone mjaft të ashpra për t’u kujtuar deputetëve të saj nevojën për të shmangur ndarjet apo nismat jokonvencionale, duke njoftuar gjithashtu se tani e tutje nuk do të tolerojë rrjedhje apo nxitje armiqësore ndaj gazetarëve.
Tajani kishte paralajmëruar rreziqet e para të këtij qëndrimi të Melonit që në fillim të mandatit të tij. Nga ana tjetër, Salvini i ka hedhur poshtë gjithmonë këto ankesa pa zhurmë, duke thënë se përveçse është ministër i Transporteve, është edhe sekretar federal i Lidhjes: dhe si lider politik i një partie, është normale që ai të thotë fjalën e tij për çështjet ndërkombëtare. Kur Tajani kundërshtoi aktivizmin e tij për politikën e jashtme në takime të kufizuara, Salvini vuri në dukje se edhe kreu i Forza Italia, si ministër i Jashtëm, është mësuar të ndërhyjë në çështje bankare ose në tarifën e licencës RAI, pra në tema që janë nën juridiksionin e ministrit të Ekonomisë së Legës, Giancarlo Giorgetti.
Përtej taktikave të ndryshme dhe raprezaljeve të ndërsjella, në fund ka një papajtueshmëri reale të orientimeve mes Ligës dhe Forza Italia për shumë çështje ndërkombëtare. Njëra është sigurisht e lidhur me Bashkimin Evropian. Salvini është aleat me Rassemblement National në Francë të Marine Le Pen dhe lëvizje të tjera sovraniste të krahut të djathtë që janë pjesë e të ashtuquajturit grupi Patriots, por ai gjithashtu kërkon dialog dhe bashkëpunim me Alternative für Deutschland (AfD), lëvizjen e ekstremit të djathtë nga e cila vetë Patriotët janë distancuar për shkak të disa pozicioneve të shprehura nga disa liderë pro-N.
Në korrik 2023 Tajani bëri deklarata shumë të ashpra kundër AfD-së, duke përjashtuar çdo mundësi aleancash me atë parti; Salvini u përgjigj me një notë po aq të ashpër, duke akuzuar Tajanin se “parapëlqente marrëveshjet me Emmanuel Macron dhe socialistët”. Udhëheqësi i Forza Italia u besoi disa gazetarëve, gjatë një konference të Partisë Popullore Evropiane në Romë, se “edhe një person me inteligjencë mesatare” do të kishte kuptuar se deklaratat e tij synonin të ishin “një ndihmë për Salvinin për t’u distancuar nga ekstremistët”. Që atëherë, marrëdhënia me AfD ka qenë një burim i vazhdueshëm polemikash mes Lega dhe Forza Italia.
Fakti që Elon Musk dhe anëtarë të tjerë të administratës së Donald Trump kanë shprehur mbështetje për AfD-në në fushatën e fundit zgjedhore në Gjermani, i ka komplikuar më tej gjërat. Edhe Fratelli d’Italia, e cila ka një pozicion më të moderuar në Evropë se Liga, ka shprehur opinione shumë të paqarta për AfD. Zëvendësministri i Jashtëm Edmondo Cirielli – i cili në disa raste ka ndërmarrë nisma që bien ndesh me drejtimin e ministrit të tij Tajani – i vlerësoi ata si një forcë të mundshme qeverisëse; të tjerë, si kreu i grupit të partisë në Komitetin e Punëve të Jashtme të Dhomës, Giangiacomo Calovini, përsëritën distancën e partisë së Melonit nga disa ekstremizma.
Në përgjithësi, fakti që tre partitë qeverisëse kanë tre pozicione të ndryshme në Evropë, e ndërlikon edhe punën e stafit diplomatik. Forza Italia është në mënyrë të qëndrueshme në shumicëpro-evropiane me Partinë Popullore, Vëllezërit e Italisë është më e tërhequr në të djathtën sovrane të konservatorëve, Lidhja është në mesin e ekstremistëve. Gjatë formimit të Komisionit të ri Evropian, vjeshtën e kaluar, çdo vend kishte listën e vet të zyrtarëve që synonte të promovonte në poste drejtuese në burokracinë evropiane: Italia, megjithatë, qarkulloi tre të ndryshme, një të paraqitur zyrtarisht nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe një tjetër nga Presidenca e Këshillit, me bashkëpunëtorët e Melonit dhe Tajanit që akuzonin njëri-tjetrin se përbërja ishte më e gjatë se e cila nuk kishte një listë të mjaftueshme sipas tyre përmbanin emra teknikësh të majtë armiqësorë ndaj qeverisë.
Një tjetër temë e tensionit të përhershëm është çështja e Lindjes së Mesme, me Salvinin në mbështetje radikale të qeverisë izraelite të Benjamin Netanyahu dhe Tajanit më të kujdesshëm. Tensionet filluan me sulmin e Hamasit në Izrael më 7 tetor 2023. Në fund të tetorit, presidenti turk Rexhep Erdogan mori mbrojtjen e Hamasit dhe Salvini i kërkoi “kolegut Tajani të dërgonte një protestë formale dhe të thërriste ambasadorin turk” në Ministrinë e Punëve të Jashtme, duke provokuar një reagim të nxehur nga Tajani: “Kur të më duhet këshilla për t’i kërkuar Salvinit, do t’i kërkoja këshilla nga Salvini.”
Që atëherë, të dy e kanë ngacmuar vazhdimisht njëri-tjetrin dhe shpesh kanë pasur pozicione të ndryshme. Për shembull, në lidhje me urdhrin e arrestit për Netanyahun të lëshuar nga Gjykata Ndërkombëtare Kriminale, kundër të cilit Salvini foli aq me zë të lartë, saqë, sipas Tajanit, pikërisht ky theksim ishte më vonë në bazë të armiqësisë së Gjykatës ndaj qeverisë italiane në rastin e gjeneralit libian Almasri.
Mosmarrëveshjet e tjera kishin të bënin me menaxhimin e kontingjentit ushtarak italian të angazhuar në misionin UNIFIL në kufirin midis Izraelit dhe Libanit. Kur bazat italiane u goditën nga raketat e milicëve libanezë të Hezbollahut që synonin të godisnin ushtrinë izraelite, Tajani komentoi disi me nxitim: “Kjo organizatë (d.m.th. Hezbollahu, red.) nuk mund të mendojë të luajë me armë, nëse nuk dinë t’i përdorin ato duhet të vendosin të bëjnë diçka tjetër”. Deputetët e Ligës së Veriut kanë ndarë me gazetarët klipin e kësaj interviste, duke e komentuar në mënyrë dashakeqe.
Në mesin e shkurtit, disa zyrtarë nga Ministria e Punëve të Jashtme shpërndanë një video që tregonte një Salvini mjaft të turpëruar duke iu përgjigjur në mënyrë të sikletshme Netanyahut pikërisht në UNIFIL. Salvini kishte shkuar në Jerusalem me një mënyrë disi të nxituar, pa e ndarë përgatitjen e atij udhëtimi delikat me Tajanin. Duke folur me kryeministrin izraelit, lideri i Lidhjes duket se ndante tezën se ushtria italiane është tepër akomoduese ndaj militantëve të Hezbollahut.
Pastaj është Ukraina. Edhe për këtë çështje, Meloni tenton të veprojë mjaft i pavarur, gjithashtu për të kapërcyer ndarjet historike midis Salvinit, i cili është mjaft afër kërkesave të Rusisë dhe Tajanit, i cili është më i lidhur me Bashkimin Evropian në mbështetje të Volodymyr Zelensky. Më 30 gusht 2024, në fund të një takimi midis tre liderëve për të përcaktuar pozicionin e qeverisë për dërgimin e armëve të reja në Ukrainë, pati një bujë të konsiderueshme sepse stafi i Salvinit ishte i pari që lëshoi një shënim me një pasazh mjaft skeptik mbi mundësinë për t’i dhënë mbështetje të re ushtarake Zelenskit. Ishte një gabim, me sa duket i diktuar nga padurimi i Salvinit për të qenë i pari që do të deklarohej për këtë çështje. Megjithatë, Tajani u ofendua shumë për këtë, duke shpjeguar se disa gjëra nuk do të ndodhin nëse të gjithë do ta dinin vendin e tyre.
Tani që zhvillimet e fundit e kanë bërë më të paqartë pozicionin e Italisë për Ukrainën, dallimet midis Salvinit dhe Tajanit gjithashtu duket se janë bërë më të mprehta. Meloni i menaxhon marrëdhëniet me administratën Trump me një autonomi të konsiderueshme: kjo u pa, për shembull, gjatë burgimit në Iran të gazetares Cecilia Sala, kur ajo shkoi në Mar-a-Lago pa i thënë askujt të fliste me Donald Trump. Dhe kjo u pa në rastin e notës së turpshme të lëshuar nga Presidenca e Këshillit pak orë pas përfundimit të takimit katastrofik mes Trump dhe Zelensky në Shtëpinë e Bardhë. Kjo u pa edhe në përgatitjen e bisedës telefonike të së shtunës së kaluar, në të cilën Meloni i propozoi Trumpit disa ide për një koordinim të mundshëm mes Shteteve të Bashkuara dhe Evropës në lidhje me krizën ukrainase.
Janë të gjitha rrethanat në të cilat Meloni veproi me iniciativën e saj, duke u konsultuar me bashkëpunëtorët e saj më të afërt, por pa një koordinim efektiv me Tajanin, gjë për të cilën këshilltarët e ministres ishin inat.
Hapi tjetër delikat ka të ngjarë të jetë emërimi i ambasadores italiane në Shtetet e Bashkuara, duke zëvendësuar Mariangela Zappia e cila do të përfundojë detyrën e saj verën e ardhshme. Rrethkandidatë të ndryshëm të mundshëm tashmë janë duke u paraqitur, por për Tajanin do të jetë vendimtare të shmangë përsëritjen me atë rast të asaj që ka ndodhur tashmë në të kaluarën e afërt, me Meloni që ka vendosur për një sërë emërimesh ambasadorë dhe këshilltarësh diplomatikë në nivelet më të larta (Mario Vattani, Giovanni Pugliese, Elisabetta Belloni) që Tajani nuk do ta gjente ose aspak kënaqësi. Megjithatë, ai do të kishte pasur, të paktën zyrtarisht, një përgjegjësi më të madhe për ato zgjedhje./Il Post
