Ndryshimi i orës, një orë përpara në pranverë dhe një orë pas në vjeshtë, lidhet me një sërë problemash shëndetësore, nga sulmet në zemër dhe goditjet në tru deri te çrregullimet e humorit dhe aksidentet rrugore. Ndryshimi i orës përpara në pranverë, që privon njerëzit nga një orë gjumi, ka lidhje të forta me rritje të sulmeve në zemër dhe aksidenteve fatale.
Studime të ndryshme në SHBA, Suedi, Gjermani, Kroaci, Brazil, Finlandë dhe Meksikë tregojnë se numri i këtyre ngjarjeve rritet pas ndryshimit të orës. Një meta-analizë vlerëson se rritja mesatare e sulmeve në zemër është rreth 4%.
Efektet negative lidhen kryesisht me prishjen e ritmit cirkadian të trupit, ora e brendshme 24-orëshe që përcakton kur duhet të flemë dhe të zgjohemi. Truri ynë përdor dritën e diellit për të rregulluar këtë orë: melatonina prodhohet natën dhe na bën të ndihemi të përgjumur, ndërsa në mëngjes kortizoli na zgjon. Zhvendosja e orës përpara bën që mbrëmjet të jenë më të ndritshme dhe mëngjeset më të errëta, duke vështirësuar gjumin dhe duke rritur fragmentimin e tij gjatë javës pas ndryshimit.
Përveç efekteve fizike, ndryshimi i orës mund të ndikojë edhe në shëndetin mendor. Një studim i vitit 2020 tregon se zhvendosja në orën verore përkeqëson çrregullimet e humorit, depresionin, ankthin dhe abuzimin me substanca. Po ashtu, aksidentet rrugore fatale rriten pas ndryshimit të orës në pranverë, ndoshta për shkak të mungesës së gjumit. Një studim amerikan sugjeron se rreziku i aksidenteve rritet me 6%.
Kthimi i orës pas në vjeshtë duket më pak problematik. Një orë shtesë gjumi sjell përfitime të lehta: njerëzit flenë mesatarisht 33–40 minuta më shumë dhe ndihen më energjikë dhe më të lumtur. Megjithatë, disa studime lidhin këtë ndryshim me një rritje të episodeve depresive, veçanërisht gjatë 10 javëve pas ndryshimit. Nga ana ekonomike dhe sociale, ndryshimi i orës dy herë në vit kushton mbi 750 euro për person, sipas një studimi të kohëve të fundit.
Shumë ekspertë, përfshirë biologë cirkadianë, sugjerojnë se koha dimërore është më e favorshme për shëndetin. Një paralelizëm është edhe tek punonjësit me turne, të cilët jetojnë “kundër orës së trupit” dhe përjetojnë nivele më të larta të sëmundjeve kronike dhe vdekjeve të hershme. Edhe njerëzit që jetojnë në skajin perëndimor të zonave kohore janë të ekspozuar ndaj efekteve të ngjashme.
Megjithatë, ndryshimi i orës vazhdon të zbatohet në rreth 70 vende dhe mbi një të katërtën e popullsisë botërore. Parlamenti Evropian votoi në 2019 për heqjen e orës verore, por vendet nuk kanë rënë dakord për zbatimin dhe shumica preferojnë të ruajnë kohën e verës, pavarësisht rekomandimeve shkencore.
Ndërsa netët e vjeshtës bëhen më të errëta dhe përgatitemi të kthejmë orën pas, një gjë është e qartë: mbrëmjet më të errëta ndihmojnë gjumin dhe këtë duhet ta vlerësojmë, pasi gjumi i mjaftueshëm është thelbësor për shëndetin tonë mendor dhe fizik.
/tvklan
