Vonesat dhe punimet janë ende duke u zhvilluar në objektet e Gjadrit dhe në portin e Shëngjinit, ndërkohë që përllogaritjet për 3000 mbërritje në muaj janë ulur me një të tretën. Dhe opozita sulmon
Ndal! Zonë ushtarake”. Në tabelën e rrethuar me tela me gjemba shkruhet në shqip “Stop! Zonë ushtarake”. Kështu shfaqet Gjader, një ish-bazë ushtarake, 70 kilometra në veri të Tiranës. Këtu po ndërtohet një nga dy qendrat e pritjes së emigrantëve të parashikuar nga protokolli i diskutueshëm mes Italisë dhe Shqipërisë.
Qendra tjetër ndodhet pak më në jug brenda portit të Shëngjinit. Marrëveshja e nënshkruar nga kryeministri Meloni dhe kryeministri Rama nëntorin e kaluar në Romë parashikon mbërritjen çdo vit të 36 mijë emigrantëve nga anijet italiane në vendin ballkanik. Punimet filluan në pranverë dhe pas vonesave të shumta, kritikave të forta dhe kostove të larta (afër një miliard euro) operacioni duhet të ishte gati për të nisur.
Jemi gazetarët e parë që i vizitojmë. Pasi kalojmë pikën e parë, arrijmë në hyrje të një sipërfaqeje prej 70,000 metrash katrorë. Ndërtimi po ecën ngadalë dhe Meloni, thonë ata, është “tërbuar”: reputacioni i saj është në rrezik. Tashmë ka pasur tre shtyrje. “Faji i vapës dhe i terrenit të vështirë, por tani jemi aty”, i bie shkurt në hyrje ambasadori italian në Shqipëri Fabrizio Bucci.
Të grumbulluara në tokë, dhjetëra pajisje krejt të reja. Dyer, dritare, gjithçka ende e paketuar. Mali me pamje nga zona është në flakë dhe ne jemi zhytur në tym. “Kishte një zjarr, por u shua, falë dy Canadair-ëve tanë”, qetëson ambasadori Bucci.
Përpara se të hyjmë, menaxheri i sigurisë na ndalon të shpjegojë rregullat që duhen ndjekur. “Kantieri është ende aktiv”, shpjegon ai. Pasi kaluam portën e rëndë dhe të shoqëruar nga disa prej qindra agjentëve të njësisë së forcave të përbashkëta në terren (Policia e Shtetit, Karabinierët, Policia Financiare dhe Policia e Burgjeve), ndjekim një rrugë, të vetmen minimalisht të asfaltuar dhe kalojmë nëpër buldozerë, automjete të rënda dhe parafabrikate të çmontuara.
E para nga tre zonat që pritet në Gjadër është ajo që do të presë azilkërkuesit ndaj të cilëve zbatohet procedura e përshpejtuar e kufirit. Prefektura e Romës (në distancë) do të ketë 28 ditë kohë për të vlerësuar aplikimet. Mund të shohim dhomat që do të presin emigrantët: 15 metra katrorë për 4 persona. Pjesa e brendshme është e zhveshur dhe rryma ende nuk është lidhur. Në zonën e dushit ka tabela të përkthyera në italisht, anglisht dhe frëngjisht. Jo shumë larg qendra e riatdhesimit dhe më në fund një miniburg i lyer me ngjyrë blu me dyer dhe dritare të blinduara.
Konteksti të kujton Planin e Ruandës të Konservatorëve Britanikë, i cili më vonë dështoi dhe nuk u zbatua kurrë. “Krahasimi është i papërshtatshëm, të dy idetë janë të ndryshme. Këtu zbatojmë ligjin italian, edhe nëse jemi në Shqipëri. Dhe gjithsesi legjislacioni shqiptar tashmë është i krahasueshëm me legjislacionin europian”, saktëson ambasadori.
Në synimet e qeverisë italiane, para se të mbërrijnë në Gjadër, emigrantët duhet të zbresin në Shëngjin. Më pas nisen drejt bregdetit, ku do të bëhet skanimi fillestar dhe identifikimi i parë në një sipërfaqe prej 6000 metrash katrorë me 4 ndërtesa 2-katëshe të mbrojtura nga një mur 5 metra i lartë. Drejtori i Policisë së Shtetit, Evandro Clementucci, në krye të operacioneve të Shëngjinit, na pret në dhomën e kontrollit ku mund të monitorohen 36 kamerat me qark të mbyllur. Clementucci shpjegon se vetëm meshkujt beqarë të gjendur në ujërat ndërkombëtare do të mbërrijnë këtu. Jo ata që shpëtohen nga anijet e OJQ-ve apo ata që arrijnë të arrijnë direkt në bregdetin italian. Për më tepër, vetëm qytetarët e vendeve të konsideruara të sigurta nga qeveria (si Tunizia, Egjipti, Algjeria, Nigeria, Maroku dhe Bangladeshi) do të mund të shpresojnë për një mundësi, sepse, në rast të një aplikimi të refuzuar, të paktën ata do të jenë në gjendje të riatdhesohen, falë marrëveshjeve të përcaktuara nga kryeministri Meloni muajt e fundit. Verifikimi i kombësive do të bëhet direkt në det, sapo të përfundojë shpëtimi, sqarojnë ata.
Një staf prej 70 personash është në punë në Shëngjin, përfshirë operatorë privatë dhe policë. Disa hetues do të kenë për detyrë të kapin çdo kontrabandist. Emigrantët që mbërrijnë këtu do t’i nënshtrohen një vlerësimi shëndetësor dhe do t’u sigurohet ushqim, ujë dhe veshmbathje, si dhe asistencë ligjore. “Dua të jem i qartë: nuk i shoh ata si kriminelë. Ne do t’i trajtojmë ata si mysafirë tanë, duam që ata të jenë të sigurt”, saktëson Clementucci. Brenda strukturës ndodhen dhomat e pritjes, klinika mjekësore, banjat dhe parkingjet e autobusëve të cilët më pas do të nisen drejt Gjaderit.
Aftësia e strehimit për të e të dyja qendrat duhej të ishte 3000 emigrantë në muaj, por nga sa mësojmë këtu do të jenë 1000 persona. Emigrantët që marrin azil do të transportohen në Itali përmes trageteve. Për nënsekretarin e shtetit në Presidencën e Këshillit Alfredo Mantovano, projekti është “një model inovativ për menaxhimin e flukseve të paligjshme migratore”. Pesëmbëdhjetë nga 27 vendet anëtare të Bashkimit i kanë kërkuar tashmë Italisë të ndajë detajet. Një zëdhënës i Komisionit Europian bën të ditur se Bashkimi po “monitoron” planin italian: “Është e rëndësishme që ligji i BE-së dhe ai ndërkombëtar të respektohet plotësisht”.
Pierfrancesco Majorino, kreu i politikave të migracionit të Partisë Demokratike, e përkufizon protokollin si “një akt të turpshëm në nivel civil dhe social”. Sipas Riccardo Magi, sekretar i Più Europa, po ndërtohet një “Guantanamo italiane që nuk respekton të drejtat e njeriut dhe ligjet ndërkombëtare”. A do të ketë sukses Meloni në ndërmarrjen e saj?/L’Espresso
