Në vitin 2017 më shumë se dyqind gra nga Krushica (fshat në perëndim të Sarajevës), bllokuan urën e fshatit për më shumë se pesëqind ditë, pasi thuhej se mund të kalonin makinat dhe fadromat për të ndërtuar dy hidrocentrale që rrezikonin t’i linin banorët pa ujë. Qëndresa, e cila përfundoi me anulimin e kontratës koncensionare, sot përbën një simbol të rezistencës mjedisore moderne. Modeli i tyre frymëzoi një lëvizje mbarëkombëtare për mbrojtjen e lumenjve në Bosnje – Hercegovinë.
Njëra prej tyre në atë kohë shtatzënë e lindi djalin pak ditë pasi kishin korrur fitoren dhe kontrata ishte anuluar. Djalin e quajti Urar dhe me historinë e saj kërkon të nxisë qëndresën në fshatrat e Lumit Shushica, degë e Vjosës, që po kërcënohet nga “kuçedra” me shtatë koka që kërkon ujin e tyre në Palasë.
Muajt e fundit në urën që kalon mbi lumin Shushica në fshatin Brataj, Vlorë janë bërë disa protesta. Më e fundit dy javë më parë, dhe që atëherë mediat italiane dhe franceze i kanë bërë jehonë shqetësimit të banorëve se ujin po ua vjedh turizmi masiv.
Të mos jetë për mediat e huaja është e vështirë të kuptohet e vërteta në ato pak kronika televizive që çajnë rrethimin e censurës qeveritare që rri si hije mbi mediat më të mëdha në vend pa llogaritur këtu edhe milionat që investojnë në reklamë (një arsye madhore për të mbyllur gojën) kompani si Balfin group te TV KLAN , p.sh.
Resorti “Green coast” në krizë për ujë këtë verë është përfituesi më i madh i projektit që ka shtrirë tubat blu në fshatrat e lumit të Vlorës dhe që po than burimin në Kuç.
Në Shqipëri emrat guxojnë t’i përmendin mediat e vogla të cilat nuk kanë asnjë interes te oligarkia dhe që janë kthyer në zërin e drejtëpërdrejtë të qytetarëve.
Pak ditë më parë “La repubblica: një ndër mediat më të mëdha në Itali solli në vendin tonë gazetarin Giacomo Talignani në një udhëtim përgjatë degëve të Vjosës ku fshatrat përpiqen të rezistojnë dhe kundërshtojnë një projekt që synon të marrë ujin nga Shushica për ta sjellë në hotelet dhe vilat në plazhet e Himarës.
“Askush, në zemër të turizmit masiv në Shqipërinë e Jugut, nuk e ka idenë se çfarë po ndodh pas nesh, mes maleve dhe kodrave të luginës së Shushicës”- shkruan ai.
“Aty lart, në brendësi pak kilometra larg detit, të moshuarit e fshatrave po mblidhen në një urë të lashtë pranë Kuçit si një akt tjetër rezistence: “Mjaft – bërtasin me të madhe – në Himarë tashmë e kanë detin, sepse. tani duan të na vjedhin edhe ujin?”.
Ajo që po ndodh në Shqipëri me 10 milionë turistë në vit, ku gjithçka po rritet me shpejtësi me ofertat me shije gjithnjë e më europiane, është një betejë që është pjesë e luftës për ujin, e përplasjes në rritje mes modeleve të ndryshme: turizmit masiv dhe të vazhdueshëm. rritje kundër eko turizmit dhe ritmeve të ngadalta rurale, biznes me çdo kusht kundër përpjekjeve të dëshpëruara për të ruajtur atë që mbetet e paprekur Një park kombëtar për lumin e fundit të egër të Evropës.
Në luginën e Shushicës depoja u shfaq muaj pas shpalljes park kombëtar i mbrojtur. Buldozerët dhe tubat gjigantë blu. Uji që do të mbërrinte falë një tubacioni prej gati 17 kilometrash dhe me një kosto totale prej 15 milionë eurosh, nga burimi i Shushicës direkt në Himarë.
Një projekt – që mendohej se ishte ndalur duke pasur parasysh ngritjen e Parkut Kombëtar – ku përfshihet qeveria shqiptare, gjermanët e Kfë, BE-ja si Kuadër Investimi në Ballkanin Perëndimor dhe Bashkimi Europian, ndërsa punimet e ndërtimit kryhen nga Strabag Austriak , e cila tani është në qendër të një mosmarrëveshjeje ligjore midis komuniteteve të luginës dhe promotorëve të ndryshëm të uzinës. Për banorët e zonës ku rrjedh Shushica, një nga degët kryesore të lumit Vjosa, tubacioni i madh në fakt mund të prishë jetën e njerëzve dhe ekosistemet delikate të lumit përgjithmonë.
Jo vetëm kaq: sipas Ulrich Eichelmann nga River Ëatch, kjo do të detyronte gjithashtu që Shushica të përjashtohej nga parku kombëtar i sapokrijuar, për rrjedhojë duke hequr ato mbrojtje dhe iniciativa, për shembull ekoturizmin, të cilat po krijohen për të vendosur ruajtjen dhe respektimin e natyrës. qendra.
Rezistenca: “Të bashkuar për të mbrojtur lumin”
Çështja e “makinerisë së papritur” konfirmohet edhe nga banorët e luginës. Jemi në një zonë rurale, ku deri para tre vitesh nuk kishte as rrugë të asfaltuar. Kjo zonë e Shqipërisë Qendrore Jugore është një hapësirë fushash, dhish që kullosin, shkëmbinj e male, dhelpra dhe trofta, ku gjithçka është e kundërta e dritave të hoteleve në bregdet.
Gjetja e një restoranti ende të hapur vonë në mbrëmje është një sfidë, madje edhe hotelet e vogla të drejtuara nga familjet janë të pakta. Këtu të gjithë i njohin të gjithë: kur erdhën buldozerët e parë, i bllokuan menjëherë.
Protestat, pasi dolën detajet e projektit, vazhduan, duke arritur deri në Tiranë: mbi 1500 banorë që kundërshtuan projektin. Nuk mjaftonte. Ndërsa bota kishte ende para syve të saj imazhet në rrjetet sociale dhe lajmet e festimeve të Parkut Kombëtar, këtu punëtorët filluan të gërmojnë dhe të fusnin tubacione nëndhe.
Për këtë arsye, më 12 korrik ata u takuan të gjithë në urën e vjetër të Bratajt, pak kilometra larg Kuçit. Aty ishin kryetarët e fshatrave, banorë e familje, përfaqësues të shoqatave të mbrojtjes së territorit dhe pas një udhëtimi 15 orësh me makinë mbërriti edhe Amela Zukan duke përfaqësuar “gratë e guximshme” në Bosnje.
Dalëngadalë, një klithmë e re ngrihet në ajër: “Krushica, Shushica! Krushica, Shushica!” fshatarët bërtasin bashkë. Është një klithmë për ta, për të qenë të fortë, por edhe një kor që mediat ta dëgjojnë: thonë, përsërisin, se nuk guxojnë të prekin lumin tonë. Nëse Vjosa konsiderohet si lumi i fundit i egër në Evropë, dega e saj Shushica është një shoqërues i denjë: “Ky lumë ka 700 vjet që rrjedh lirshëm, le ta lëmë të lirë të vazhdojë kështu” thotë luftarak Eichelmann.
