Europa është duke hyrë në një fazë të re të gatishmërisë civile, teksa udhëzime për mbijetesë, stërvitje për evakuim dhe ndërtimi i strehimoreve po rikthehen si masa parandaluese për një kërcënim në rritje: lufta në kontinent.
“Është koha për një mentalitet lufte”
“Është koha për të kaluar në një mentalitet të kohës së luftës”, deklaroi Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, në një takim me ekspertë të sigurisë në Bruksel, dhjetorin e kaluar.
Frika kryesore: Vladimir Putin mund të shtyjë më tej agresionin përtej Ukrainës, ndërsa SHBA-të shfaqin një qëndrim më të rezervuar ndaj mbrojtjes së Evropës.
Nga udhëzues mbijetese te paralajmërime publike
Vendet e BE-së kanë nisur publikimin e udhëzuesve të mbijetesës. Komisioni Evropian u ka kërkuar qytetarëve të kenë furnizime për të paktën 72 orë në rast emergjence.
Gjermania përditësoi direktivat për mbrojtje civile në qershor.
Suedia shpërndau broshurën “Nëse vjen kriza ose lufta”, me këshilla konkrete:
“Shkoni brenda, mbyllni dritaret dhe dyert, fikni ajrosjen. Dëgjoni radion publike për udhëzime. Nëse ndodheni jashtë, shtrihuni në tokë, mundësisht në një gropë.”
Këshillat përfshijnë edhe reagimin ndaj sulmeve bërthamore dhe trajtimin e ankthit e traumës gjatë konflikteve.
Finlanda: “Ne e kemi marrë seriozisht gjithmonë”
Finlanda, e cila u bashkua me NATO-n në vitin 2023, ka ndërtuar për dekada të tëra mbi 50 mijë strehimore, të gatshme për 4.8 milionë qytetarë nga një popullsi prej 5.6 milionësh.
Kultura e gatishmërisë është e ngulitur në psikikën kombëtare – ndërtuar mbi kujtimet e Luftës së Dimrit kundër Bashkimit Sovjetik (1939-40).
Por a do të dëgjojnë njerëzit?
Claudia Major nga Fondi Marshall thotë për CNN:
“Duam që njerëzit të jenë të vetëdijshëm, jo të tremben. Por nëse shoqëria nuk është e gatshme, nuk do të fitojmë.”
Sipas saj, vendet si Finlanda dhe shtetet baltike e ndjejnë kërcënimin rus në “ADN-në” e tyre historike, ndryshe nga shtete si Italia, Portugalia apo Mbretëria e Bashkuar, ku ndjesia e rrezikut është më e ulët.
Shembuj nga e kaluara: kur udhëzimet bëhen meme
Britania e Madhe, gjatë Luftës së Ftohtë, publikoi fushatën “Mbroj dhe Mbijeto”, që sot konsiderohet kryesisht satirë kulturore. Ajo përfshinte këshilla si “zbardhni dritaret për të reflektuar nxehtësinë nga shpërthimi bërthamor”.
Taras Young, autor i “Lufta Bërthamore në MB”, tregon se fushata nuk u mor seriozisht pasi u publikua në një kohë pa rrezik të menjëhershëm.
E ardhmja: “Parandalim, mbrojtje, qëndrueshmëri”
Ekspertët theksojnë se përgatitja për konflikte nuk ka të bëjë vetëm me armë dhe bunkerë, por edhe me forcën sociale, psikologjike dhe kulturore./CNN
