Në Evropë po flitet sërish për mundësinë e përdorimit të aseteve financiare ruse të ngrira nga sanksionet ndërkombëtare për të mbështetur financiarisht Ukrainën, në një kohë kur Shtetet e Bashkuara kanë bllokuar ndihmën e saj ekonomike dhe ushtarake.
Deri më tani, Evropa kishte përdorur vetëm fitimet e krijuara nga këto mallra për të ndihmuar Ukrainën, pa i prekur vetë mallrat. Por tani disa liderë, duke përfshirë presidentin francez Emmanuel Macron dhe kancelarin e ardhshëm gjerman Friedrich Merz, po shqyrtojnë përdorimin e të gjithë shumës, duke pasur parasysh se si situata është përkeqësuar javët e fundit.
Kur Rusia pushtoi Ukrainën në shkurt 2022, vendet e G7 ngrinë shpejt të gjitha asetet financiare që Banka Qendrore Ruse mbante si rezerva në Perëndim. Në total, vlerësohet se janë ngrirë midis 300 dhe 350 miliardë dollarë.
Nga këto, rreth 200 miliardë ishin të vendosura në Evropë dhe në veçanti 191 miliardë mbahen ende nga Euroclear, një kompani financiare belge që vepron si një depozitë sigurie në raste të këtij lloji.
Që në muajt e parë të luftës flitej se si të përdoreshin qindra miliarda dollarët e ngrira në Perëndim nga Banka Qendrore Ruse, por për më shumë se dy vjet paratë mbetën të papërdorura.
Disa vende, duke përfshirë Poloninë dhe Balltikun, po shtynin të shpronësonin asetet e ngrira ruse, por të gjitha vendet më të mëdha, si Franca, Gjermania dhe Italia, kishin frikë se një veprim i tillë do të ishte i paligjshëm (asetet i përkasin zyrtarisht Bankës Qendrore Ruse) dhe do të prishte reputacionin financiar të Bashkimit Evropian.
Nëse evropianët do të kapnin asetet e ngrira të Rusisë, shkoi arsyetimi, marrëdhëniet financiare me vende të tjera si Kina do të viheshin në vështirësi.
Pas dy vitesh diskutimesh, në vitin 2024 u arrit një kompromis: vetëm fitimet e krijuara nga këto aktive (të cilat janë pjesërisht të përbëra nga obligacionet e qeverisë dhe në këtë mënyrë gjenerojnë kthime periodike) do të përdoreshin, dhe jo vetë asetet, për të mbështetur Ukrainën.
Që atëherë, dhjetëra miliarda euro fitime janë përdorur për të mbështetur financiarisht përpjekjet e luftës në Ukrainë.
Deri pak ditë më parë, ky kompromis konsiderohej ende më i miri nga pothuajse të gjithë. Në fund të shkurtit, presidenti francez Emmanuel Macron po thoshte se sekuestrimi i të gjitha aseteve dhe jo vetëm fitimet do të shkelte ligjin ndërkombëtar, “dhe ne respektojmë ligjin ndërkombëtar”.
Takimi katastrofik midis Donald Trump dhe presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë dhe vendimi amerikan për të pezulluar ndihmën ushtarake për Ukrainën, kanë ndryshuar kontekstin.
Evropa e ka kuptuar që Shtetet e Bashkuara nuk mund të konsiderohen më një aleat i besueshëm dhe ka filluar të kërkojë fonde dhe financime të reja për të ndihmuar Ukrainën dhe për t’u armatosur. Brenda natës, shumë liderë evropianë filluan t’i shikonin ndryshe asetet e ngrira ruse.
Ministri francez për Evropën, Benjamin Haddad, tha të martën se Franca ishte gati të konsideronte një lloj përdorimi për asetet e ngrira ruse.
Edhe kancelari i ardhshëm gjerman Merz po shqyrton këtë opsion, thanë burimet për Financial Times. Kryeministri britanik Keir Starmer ka thënë publikisht se Mbretëria e Bashkuar dhe disa vende evropiane janë “të paktën duke parë se cilat janë mundësitë” për të përdorur asetet ruse në tërësinë e tyre për të mbështetur Ukrainën.
Sipas Politico, ka ende disa dallime. Vendet nordike, vendet baltike dhe Polonia, të cilat janë drejtpërdrejt të ekspozuara ndaj kërcënimit rus, do të donin të merrnin mallrat ruse dhe t’i dërgonin ato drejtpërdrejt në Ukrainë.
Franca, nga ana tjetër, do të donte të propozonte një kompromis të ri dhe të përdorte asetet ruse si kolateral për kreditë e reja për Ukrainën. Në praktikë, asetet ruse nuk do të përdoreshin menjëherë, por do t’u jepeshin kreditorëve të mundshëm në rast se Ukraina nuk ishte në gjendje të shlyente kredinë e saj./Il Post
