Nga Frank Gardner, BBC
Në Ukrainë, sirenat e natës, zhurma e dronëve rusë dhe shpërthimet janë kthyer në një realitet të përditshëm.
Por dronët nuk janë më vetëm armë lufte në vijën e frontit. Kohët e fundit, hijet e tyre janë shfaqur gjithnjë e më shumë mbi aeroportet, bazat ushtarake dhe impiantet energjetike në vende të ndryshme të Europës Perëndimore, duke nxitur shqetësime serioze të sigurisë brenda vendeve të NATO-s.
Në Poloni, Belgjikë, Danimarkë dhe shtete të tjera të Bashkimit Europian janë raportuar disa herë dronë të paidentifikuar që fluturojnë natën mbi infrastrukturë kritike.
Edhe pse të paarmatosur, këta dronë konsiderohen pjesë e një strategjie të mundshme të luftës hibride ruse, që synon të testojë gatishmërinë e vendeve që mbështesin Ukrainën.
Kjo teori u përforcua më 9 shtator, kur rreth 20 dronë rusë kaluan mbi Ukrainë dhe hynë në hapësirën ajrore të Polonisë, duke detyruar mbylljen e katër aeroporteve dhe ngritjen urgjente të avionëve të NATO-s.
Dronët u rrëzuan nga mbrojtja ajrore ose u rrëzuan vetë në territor polak, duke shënuar një nga shkeljet më të rënda të hapësirës ajrore të aleancës që nga fillimi i luftës.
Ekspertët thonë se ky incident ishte një alarm i qartë për Europën dhe ka rindezur diskutimin urgjent për ndërtimin e një “muri dronësh”, një sistem mbrojtës që do të mbulonte kufijtë dhe hapësirat ajrore të kontinentit.
Dronët e vegjël FPV që përdoren në Donbas nuk janë kërcënimi kryesor për Europën. Ajo që i shqetëson vendet e NATO-s janë dronët e mëdhenj, të aftë të përshkojnë mbi 1000 kilometra. Rusia dikur importonte dronët Shahed 136 nga Irani, por aktualisht prodhon versionin e vet, Geran 2.
Pikërisht këta dronë ishin pjesë e valës që hyri në Poloni. Analistët pyesin se çfarë do të ndodhte nëse Rusia vendos të dërgojë jo 20, por 200 apo edhe 2000 dronë njëherësh dhe nëse NATO do të ishte në gjendje të përgjigjej pa u dobësuar ekonomikisht, pasi çdo ngritje avionësh luftarakë kushton miliona.
Ndërkohë, Ukraina ka intensifikuar goditjet e saj me dronë të gjatë-range kundër aeroporteve dhe rafinerive ruse, duke e zhvendosur luftën drejtpërdrejt në territorin rus.
Por akoma më shqetësuese për Europën mbeten dronët misteriozë, të paidentifikuar, që shfaqen natën mbi zona ushtarake dhe energjetike, duke sugjeruar se dikush po teston qëllimisht pikat e dobëta të sigurisë perëndimore.
Rreziku për Europën nuk është i menjëhershëm, por është real. Lufta moderne tashmë zhvillohet me mjete të vogla, të lira dhe tepër të vështira për t’u interceptuar.
NATO ka nevojë për sisteme të integruara anti-dronë, radare të avancuara dhe bashkëpunim shumë më të ngushtë mes shteteve anëtare. E ardhmja e sigurisë europiane varet nga aftësia e saj për të zbuluar, parandaluar dhe neutralizuar kërcënimet e padukshme që lëvizin në qiell pa u vënë re.
