Stephen Collinson ,CNN
Qeveria e kaosit është kthyer.
Një ditë, Presidenti Donald Trump vendosi një regjim tarifor ndëshkues kundër Kanadasë dhe Meksikës. Më pas, ai ngriu tarifat per makinat për një muaj pasi papritmas kuptoi se – siç e kishin parashikuar të gjithë – ato mund të shkatërronin një industri thelbësore amerikane.
Javën e kaluar, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky erdhi në Zyrën Ovale për të nënshkruar një marrëveshje për mineralet e rralla që Trump e cilësoi si një triumf për SHBA-në. Por Zelensky u provokua nga Zëvendës Presidenti JD Vance dhe u dëbua nga Shtëpia e Bardhë. Udhëheqësit evropianë kanë kaluar ditë të tëra duke u përpjekur të rregullojnë dëmet.
Ndërkohë, Elon Musk po e çon sharrën e tij me zinxhir në burokracinw administrative, duke pushuar pa dallim punëtorët dhe agjencitë e ushqimit në sharrwn e drurve – duke i futur në pasiguri qytetarët dhe industritë që mbështeten në pagesat e qeverisë, ashtu si ekonomia bwhet dhe është më e ndjeshme ndaj goditjeve të tilla.
Në fillim, vrulli i Trump në fronte të shumëfishta ishte një rrufe energjie, ndërsa ai ngacmoi imazhin e tij nëpër urdhrat ekzekutivë dhe largoi letargjinë që shënoi muajt e zbehtë të Presidentit Joe Biden në detyrë.
Megjithatë, pas gjashtë javësh, ndërsa Trump bën thirrje për të çmontuar marrëveshjet e sigurisë kombëtare të pas Luftës së Ftohtë, sistemin global të tregtisë së lirë dhe makinën federale – të gjitha këto ndihmuan që SHBA-ja të bëhet superfuqi – po lind një realizim i ri.
Nuk duket se ka një plan.
Përpjekjet e rastësishme të Trump për të bërë paqe në Ukrainë, për të ringjallur industrinë e rëndë tw metaleve me tarifa të stilit të shekullit të 19-të dhe për të shkurtuar qeverinë janë po aq improvizuese sa rrëshqitjet e tij të fushatës.
Dhe bota ka mbetur sërish e varur nga tekat dhe obsesionet e presidentit “Amerika e para”.
“Ka shumë paparashikueshmëri dhe kaos që del nga Shtëpia e Bardhë tani,” tha Ministrja e Jashtme kanadeze Mélanie Joly të mërkurën, duke e përshkruar politikën tregtare të SHBA si një “psikodramë” që vendi i saj nuk mund të kalojë çdo 30 ditë.
Miqtë e Amerikës shpesh lihen në mëdyshje se çfarë saktësisht po përpiqet të bëjë Trump.
Presidenti, për shembull, tha të mërkurën se Kanadaja nuk kishte bërë mjaftueshëm për të frenuar fluksin e fentanilit mbi kufi – por ndalohen vetëm sasi të vogla të drogës. Ndonjëherë Shtëpia e Bardhë ankohet për fluksin në jug të migrantëve pa dokumente – por këto shifra janë gjithashtu të vogla. Trump gjithashtu dëshiron që prodhimi të largohet nga Kanadaja dhe të shkojë në jug. Nuk është çudi që disa zyrtarë në Otava kanë arritur në përfundimin se ai po përpiqet të dobësojë vendin e tyre për ta bërë më të lehtë aneksimin.
Megjithatë, presidenti mund të tregojë disa suksese me politikën e tij të jashtme të bazuar në kërcënime. Për shembull, zemërimi i tij që një firmë me bazë në Hong Kong zotëronte dy porte në të dy skajet e Kanalit të Panamasë, po nxit një blerje nga gjigandi amerikan i investimeve BlackRock . Presidenti kishte pretenduar në mënyrë të rreme se këto porte nënkuptonin se Kina kontrollonte rrugën jetike ujore të ndërtuar nga SHBA, por ndryshimi i pronësisë mund të përmirësojë ende pozicionin strategjik të SHBA.
Dhe Trump mund të jetë duke ulur aleancën transatlantike që ka ruajtur paqen botërore për 80 vjet – por ai ka nisur një program të paprecedentë riarmatimi midis aleatëve të NATO-s që presidentët e tjerë e kanë kërkuar prej vitesh.
Michael Froman, një ish-përfaqësues tregtar i SHBA-së që kryeson Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë, i tha Jim Sciutto-s në CNN International të mërkurën se ndërsa kostoja e vendosjes së tarifave shpesh tejkalon përfitimet, ato mund të jenë një mjet që i çon vendet e tjera në tryezën e negociatave. Kjo është e vërtetë në rastin e Meksikës me të cilën SHBA ka çështje kufitare shumë më të gjera se Kanadaja. Por, Froman shtoi, “ju duhet të dini se çfarë dëshironi që ata të bëjnë që ajo levë të jetë e dobishme.”
Thelbi i Trumpizmit
Në një farë mase, kaosi është thelbi. Dhe teatri i një presidenti të varur nga politika marifete është kyç për apelin e tij politik.
Por qeveritë aleate kanë politikën e tyre për t’u shqetësuar – një faktor që administrata Trump shpesh duket se e injoron.
Presidentja meksikane Claudia Sheinbaum – e cila është, ashtu si Trump, e re në detyrë dhe e prirur për të lënë shenjë – tha të mërkurën se vendi i saj mund të konsiderojë partnerë tregtarë alternativë ndaj Shteteve të Bashkuara “nëse është e nevojshme”.
Të martën, kryeministri britanik Keir Starmer bëri homazhe në Dhomën e Komunave për ushtarët britanikë që u vranë duke luftuar përkrah Shteteve të Bashkuara në Irak dhe Afganistan. Kjo pasoi një koment nga Vance në Fox News se Ukraina kishte nevojë për garanci më të mira sigurie sesa ndërmarrjet nga “një vend i rastësishëm që nuk ka bërë luftë në 30 ose 40 vjet”. Vërejtja e zëvendëspresidentit shkaktoi ofendim të madh në Britani.
Ai tha në X se pretendimet se ai kishte folur për Britaninë dhe Francën ishin “absurdisht të pandershme”, por këta janë aleatët e vetëm që deri më tani kanë dalë publikisht vullnetarë për të marrë pjesë në një forcë sigurie pas marrëveshjes së paqes në Ukrainë.
Dhe presidenti francez Emmanuel Macron paralajmëroi bashkatdhetarët e tij të mërkurën në mbrëmje se bota kishte ndryshuar krejtësisht që kur Trump u kthye në Shtëpinë e Bardhë, duke shtuar se ai po konsideronte shtrirjen e mbrojtjes së arsenalit bërthamor të Francës për aleatët evropianë.
Për disa mbështetës të MAGA-s, gjenialiteti i Trump për të zemëruar demokratët, mediat dhe qeveritë e huaja është një qëllim në vetvete. Dhe për ideologët e së djathtës nacionaliste populiste, ndezja e pandemoniumit në Uashington dhe shkatërrimi i agjencive qeverisëse është një mënyrë për të dekonstruktuar shtetin administrativ.
Metoda e Trump u hodh në zyrën e tij lart në rrokaqiellin që mban emrin e tij në Manhattan.
Presidenti mësoi përmes karrierës së tij të pasurive të paluajtshme se si t’i largonte kundërshtarët me kërkesa të çuditshme, konfrontime verbale dhe ndërrime të papritura pozicionesh. Në qeveri, ai bën të njëjtën gjë për të çorientuar kundërshtarët dhe kërkon të imponojë pushtetin në mes të kaosit.
Por ndërsa paparashikueshmëria është një superfuqi e pasurive të paluajtshme, është një detyrim kur drejton një vend, një ekonomi dhe një planet – ku preferohet vazhdimësia dhe parashikueshmëria.
“Është thjesht konstante dhe është rraskapitëse,” tha Julian Vikan Karaguesian, një ish-zyrtar i Ministrisë kanadeze të Financave, duke iu referuar ofensivës tarifore të Trump-it për tokën e djegur. “Është pothuajse surreale. A është e vërtetë? A do të jetë e vërtetë këtë herë?” Karaguesian, i cili tani jep leksione në Universitetin McGill në Montreal, shtoi: “Ndoshta modus operandi këtu është pasiguri. Nuk janë tarifa, nuk janë asgjë tjetër, por krijimi i qëllimshëm i një ndjenje kaosi dhe një ndjenjë pasigurie.”
Trump dhe tarifat e makinave
Tarifat e makinave që presidenti ngriu për një muaj të mërkurën, një ditë pasi vendosi tarifa totale prej 25% në Kanada dhe Meksikë, tregon se si ai ndonjëherë ka mendime të dyta për agresionin e tij.
Ndoshta barometri i tij i preferuar , bursa, ia mbajti dorën. Koncesioni i tij ndryshoi dy ditë humbje të mëdha në Dow Jones Industrial Average me një rikthim të dobishëm afërsisht 500 pikë .
CNN raportoi të mërkurën se Trump u dorëzua pas bisedave me CEO të tre prodhuesve të automjeteve të mëdha. Dhe sekretarja e tij e shtypit Karoline Leavitt tha se ai ishte i hapur për të “dëgjuar për përjashtime shtesë”.
Ideja që CEO të vendosur mirë mund të përdorin aksesin e tyre tek të fuqishmit për të fituar përjashtime dhe favore të veçanta që nuk janë të disponueshme për amerikanët e zakonshëm është antiteza e një ekonomie të barabartë. Por më pas Trump ka treguar pak respekt për sistemet e bazuara në rregulla që eliminojnë llojin e patronazhit dhe potencialin për korrupsion që lulëzon në shoqëritë autokratike.
Qasja e Trump mund të nënkuptojë gjithashtu se atij i pëlqen më shumë të kërcënojë me tarifat sesa t’i vendosë ato. Por duke kërcënuar vazhdimisht me tarifat dhe më pas duke krijuar dyshime nëse ato do të mbahen ose kur do të mbahen, presidenti po shkakton pasiguri të madhe për bizneset që duhet të vendosin siguri për kostot dhe furnizimin dhe konsumatorët që mund të dëmtojnë një ekonomi tashmë të dobet nëse frenojnë shpenzimet.
“Ka aq shumë pasiguri për atë që po bën administrata, saqë thjesht perspektiva e tarifave po krijon një spirancë të madhe në ekonomi,” u tha gazetarëve Bharat Ramamurti, ish-zëvendësdrejtor i Këshillit Ekonomik Kombëtar të Bidenit të hënën. “Perspektiva e tarifave të konsiderueshme për aleatët tanë ka rezultuar në mbajtjen e investimeve në burim dhe rritje parandaluese të çmimeve që do të përballohen nga bizneset e vogla dhe, në fund të fundit, nga konsumatorët.”
Si mund të rezultojë e kundërta paparashikueshmëria e Trump.
Ngacmimi i pamëshirshëm i Trump ndaj miqve të Amerikës – ndërkohë që në dukje bën gjithçka që mundet për të çuar përpara kundërshtarin e saj tradicional Rusinë në Ukrainë – gjithashtu mund të ule fuqinë e SHBA-së në afat të gjatë.
“Ajo që kemi parë këtë javë është se dollari ka pësuar një rënie shumë të mprehtë,” tha Ruchir Sharma, themeluesi dhe shefi i investimeve të Breakout Capital, për Richard Quest në CNN International. “Po zbulon se pjesa tjetër e botës po merr masat e veta… dhe mendoj se investitorët kanë filluar të vërejnë se ka vende të tjera në të cilat ia vlen të investohet, duke pasur parasysh gjithë këtë paqëndrueshmëri të politikave që po shfaqet në SHBA,” tha ai.
Rreziku për SHBA-në, pra, është se edhe katër vite të tjera mashtrimesh të Trumpit mund të riformësojnë globin – në një mënyrë që nuk përputhet me vizionin e tij për dominimin e SHBA-së, por i lë amerikanët të shikojnë nga jashtë. Meksika dhe Kanadaja, për shembull, nuk mund të ndryshojnë gjeografinë që e bën të vështirë tregtinë me SHBA-në e fuqishme. Por të dyja gjithashtu mund të shohin avantazhe në zgjerimin e tregtisë dhe investimeve me rivalin në rritje të Amerikës, Kinën. Dhe Bashkimi Evropian, i cili po pret së shpejti breshërinë e tij të tarifave të Trump , mund të shqyrtojë horizonte të ngjashme.
Aleatët perëndimorë të Amerikës kanë investuar shumë në breza me lidhje me Uashingtonin për të dëshiruar që ai të dështojë. Por ata kanë edhe interesat e tyre kombëtare. Kanadaja nuk mund të fitojë një luftë tregtare kundër fqinjit të saj më të fuqishëm. Por durimi i saj është i hollë për shkak të turpit dhe ngacmimit të Trump.
Doug Ford, kryeministri i Ontarios, shtëpia e ekonomisë më të madhe provinciale të Kanadasë, thotë se e vetmja rrugë përpara është që Trump të zhdukë të gjitha tarifat në vend të lehtësimit a la carte të taksave nga industria sipas industrisë, si me makinat.
“E gjithë kjo na jep përsëri pasiguri,” i tha Ford Phil Mattingly të CNN të mërkurën. “Ka një person që po e shkakton atë problem sot: ai është Presidenti Trump.”
