Ngjarja tragjike e ndodhur në Tiranë, ku gjyqtari i Apelit Astrit Kalaja u vra gjatë një seance gjyqësore për një çështje pronash, ka tronditur opinionin publik dhe ka hapur një debat të gjerë mbi drejtësinë, pasigurinë dhe frustrimin e akumuluar të qytetarëve që ndihen të pambrojtur nga sistemi.
Një shenjë alarmi për shtetin dhe shoqërinë
Rasti nuk është thjesht një krim në sallën e gjyqit. Ai është simptomë e një plage shumë më të thellë: mosbesimit te drejtësia. Në dekada me radhë, qindra qytetarë janë përballur me procese të stërzgjatura për pronat, me vendime që ndryshojnë në çdo shkallë gjykimi, me falsifikime dokumentesh dhe me një ndjenjë të përhershme padrejtësie.
Kur drejtësia vonon, humbësi nuk është vetëm pala që s’e fiton procesin — humbet shoqëria në tërësi. Humbet besimi, humbet respekti për institucionet, dhe hapet rruga për zgjidhje vetjake që çojnë drejt tragjedive.
Ata që duruan — pa u bërë kriminelë
Në anën tjetër, Shqipëria është plot me njerëz që kanë humbur pronat, që jetojnë me qira apo me kredi të rënda, që ndjejnë çdo ditë peshën e padrejtësive, por nuk janë bërë kriminelë. Ata janë njerëz që zgjedhin të durojnë, të kërkojnë zgjidhje ligjore, të punojnë ndershëm edhe kur sistemi u mbyll dyert.
Këta njerëz janë heronjtë e heshtur të përditshmërisë. Ata nuk marrin vëmendjen e mediave, por janë dëshmia e gjallë se dhuna nuk është përgjigje — se dinjiteti dhe vetëpërmbajtja kanë ende vend në këtë vend.
Pse arrijmë deri në pikën e shpërthimit
Çështjet e pronës në Shqipëri janë ndër më të ndërlikuarat në rajon. Shpesh, pas çdo procesi që përfundon në konflikt, gjenden:
trashëgimi të paqartë ligjore,
vendime gjyqësore kontradiktore,
mangësi në zbatimin e vendimeve,
dhe mungesë transparence në procedura.
Kjo përzierje e pasigurisë juridike dhe e perceptimit të korrupsionit ka prodhuar një ndjenjë të thellë frustrimi, që në disa raste degjeneron në veprime ekstreme. Por kjo nuk mund të shërbejë kurrë si arsyetim për të marrë jetën e një njeriu.
Shteti duhet të reagojë, jo vetëm të dënojë
Reagimi institucional pas ngjarjes nuk mund të mjaftohet me fjalë të zakonshme për “dënim të aktit” dhe “shqetësim për sigurinë në gjykata”. Kjo është koha për një vetëreflektim kombëtar.
Duhet:
përshpejtim real i çështjeve të pronave, me gjykata të posaçme dhe procedura të dixhitalizuara;
forca të posaçme ekzekutimi që zbatojnë vendimet pa ndikime;
ndihmë juridike falas për qytetarët që nuk kanë mundësi financiare;
dhe program mbështetjeje psikologjike dhe sociale për familjet që përballen me humbje pronash dhe konflikte të gjata.
Vetëm një sistem që funksionon, ul tensionet dhe parandalon që një padrejtësi të shndërrohet në dhunë.
Një mësim i hidhur për të gjithë
Kjo ngjarje është një thirrje e fortë për ndërgjegje. Asnjë padrejtësi, sado e rëndë, nuk e justifikon krimin. Por asnjë shtet nuk mund të kërkojë qetësi nga qytetarët, nëse vetë nuk garanton drejtësi.
Në fund, ajo që e ruan një shoqëri nuk është frika nga ligji — por besimi te drejtësia.
