Erëzat si specat djegës, shafrani i Indisë dhe të tjera shpesh reklamohen si të dobishme për shëndetin apo edhe si përbërës që mund të “forcojnë sistemin tonë imunitar”. Por, a shtojnë vërtet erëzat përfitime shëndetësore në ushqimet tona dhe a mund të ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve?
Përfitimet shëndetësore të specave djegës
Specat djegës janë një nga erëzat më të njohura dhe të përdorura. Studime të shumta kanë ekzaminuar efektet e tyre në shëndet, por rezultatet janë të përziera.
Capsaicina, përbërësi kryesor aktiv te specat djegës, ndërvepron me receptorët e temperaturës në trup, duke krijuar ndjesinë e “djegies”.
Studime mbi specat djegës
– Një studim italian i vitit 2019 tregoi se njerëzit që konsumonin speca djegës katër herë në javë kishin një rrezik më të ulët vdekjeje krahasuar me ata që nuk i konsumonin.
– Një studim në Kinë, me pjesëmarrjen e rreth 500,000 të rriturve, zbuloi se ata që konsumonin ushqime pikante pothuajse çdo ditë kishin 14% më pak rrezik vdekjeje.
Profesor Lu Qi, nga Shkolla e Shëndetit Publik në Harvard, sugjeron se capsaicina mund të ndikojë pozitivisht në profilin e lipideve dhe të reduktojë inflamacionin, çka mund të shpjegojë disa përfitime të mundshme.
Efekte të tjera të mundshme
– Capsaicina mund të përshpejtojë metabolizmin dhe të zvogëlojë oreksin.
– Konsumimi i specave djegës lidhet me një rrezik më të ulët të obezitetit dhe hipertensionit.
Kufizime dhe rreziqe
– Një studim gjeti se konsumimi i tepruar (mbi 50g në ditë) mund të lidhet me rënie të funksioneve kognitive, veçanërisht të kujtesës.
– Efektet pozitive të vërejtura mund të burojnë nga ushqimet me të cilat konsumohen specat djegës (p.sh. bishtajoret dhe perimet), dhe jo domosdoshmërisht nga specat vetë.
Përfitimet shëndetësore të shafranit të Indisë (Turmeriku)
Shafrani i Indisë është një erëz popullore që shpesh lidhet me përfitime shëndetësore për shkak të përbërësit të saj kryesor, curcumin-ës, i cili ka veti anti-inflamatore dhe antioksiduese.
Studime mbi shafranin e Indisë
– Në laborator, curcumin-a ka treguar efekte kundër kancerit dhe inflamacionit.
– Megjithatë, provat tregojnë se bio-disponueshmëria e curcumin-ës është shumë e ulët, që do të thotë se trupi nuk e përthith lehtë dhe nuk përfiton nga ajo në sasi të zakonshme dietike.
Kufizimet dhe sfidat
– Përdorimi i shafranit të Indisë në ushqim zakonisht përfshin kombinime me përbërës të tjerë dhe procese gatimi që ndryshojnë strukturën e tij kimike.
– Konsumimi i tij nuk është i dëmshëm, por nuk duhet të përdoret si një formë vetë-mjekimi.
Përfitimet indirekte të erëzave
Shumë studiues besojnë se përfitimet e mundshme shëndetësore të erëzave vijnë nga ushqimet me të cilat ato konsumohen. Për shembull:
– Zëvendësimi i kripës: Erëzat i shtojnë shije ushqimit, duke ulur nevojën për kripë dhe përmirësuar shëndetin e zemrës.
– Ruajtja e ushqimit: Erëzat kanë veti ruajtëse që mund të zvogëlojnë formimin e radikaleve të lira gjatë gatimit.
Ndërsa erëzat si specat djegës dhe shafrani i Indisë mund të kenë disa përfitime potenciale për shëndetin, efektet e tyre shpesh janë të vogla dhe të vështira për t’u ndarë nga faktorë të tjerë dietikë. Konsumimi i tyre si pjesë e një diete të balancuar është i dobishëm, por ato nuk duhet të shihen si kurë për sëmundjet apo si zëvendësues për trajtimet mjekësore.
Në përmbledhje, ndërsa erëzat mund të shtojnë shije dhe disa përfitime shëndetësore në ushqimet tuaja, ato duhet të përdoren me masë dhe si pjesë e një stili jetese të shëndetshëm. Gjithmonë konsultohuni me një profesionist shëndetësor përpara se të bëni ndryshime të rëndësishme në dietën tuaj ose të merrni suplemente./BBC
